همه می‌دانیم که کشورمان با چالش‌های زیادی در سال 1404 مواجه است ولی این بدان معنی نیست که تمام حرفه‌های شغلی دچار مشکل می‌شوند و برعکس باید بدانیم برخی از این حرفه‌ها، بخصوص در صنعت ساخت با افزایش تقاضا مواجه می‌شوند. با توجه به روندهای اقتصادی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و نیازهای پروژه‌های صنعت ساخت در ایران، برخی از حرفه‌های مرتبط با این صنعت رشد بیشتری نسبت به بقیه خواهند داشت. در این مقاله، هر حوزه را از نظر فرصت رشد در سه دسته کم، متوسط و زیاد بررسی می‌کنیم و سپس به ترتیب از کمترین تا بیشترین رشد، توضیح خواهیم داد که چه چالش‌هایی در هر حوزه وجود داشته و بهترین راه پیشرفت چیست.
۱. دفتر فنی با کمترین رشد
دفتر فنی و مدیریت دفتر فنی یکی از بخش‌های مهم در پروژه‌های صنعت ساخت است که شامل فعالیت‌هایی مانند تهیه نقشه‌ها، بررسی صورت‌وضعیت‌ها، کنترل مشخصات فنی، و هماهنگی‌های اجرایی است. اما با وجود اهمیت این حوزه، بازار کار آن بیش از حد در ایران اشباع شده و رقابت زیادی در آن وجود دارد. بسیاری از فارغ‌التحصیلان مهندسی عمران و معماری به این حوزه وارد شده‌اند، که باعث شده فرصت‌های شغلی جدید در آن کمتر از سایر بخش‌ها باشد. در نتیجه در بین این حرفه‌ها، دفتر فنی کمترین رشد را به خود اختصاص داده و البته چالش‌های بیشتری خواهد داشت.
1.1. چالش‌های اصلی حرفه دفتر فنی
- رقابت شدید: تعداد افراد متخصص در حوزه مدیریت دفتر فنی بیشتر از نیاز در سال 1404 است. این موضوع توازن عرضه و تقاضا را بهم می‌زند.
- پیشرفت فناوری و دیجیتالی‌شدن فرایندها: استفاده از فناوری در سال‌های آتی افزایش می‌یابد که برخی وظایف سنتی دفتر فنی را کاهش می‌دهد. استفاده از هوش مصنوعی در صنعت ساخت نیز قطعاً تاثیرات زیادی در این حوزه خواهد داشت.
- عدم افزایش تقاضا: تقاضا به نسبت عرضه، بخصوص در بخش سرمایه‌گذاران کاهش یافته و تفکر بکارگیری نیروهای کمتر ولی متخصص‌تر افزایش خواهد یافت.
2.1. بهترین راه پیشرفت در حرفه دفتر فنی
- ورود به بازارهای شغلی جدید: توصیه می‌شود به سمت مهارت‌های مدیریت پروژه و مدیریت ساخت حرکت کنید. این بازار دیر یا زود به حد اشباع بیشتری می‌رسد و در صورتی‌که به فکر تغییر نباشید، هیچ پیشرفتی تجربه نخواهید کرد. پیشنهاد می‌کنیم حتما ویدئوی نقشه راه متخصص‌شدن در صنعت ساخت؛ از دفتر فنی تا مدیریت کسبوکار را ببینید.
- تقویت مهارت‌های نرم‌افزاری و مدل‌سازی: یادگیری نرم‌افزارهای مدل‌سازی BIM و تسلط بر مواردی مانند Revit و Tekla و Navisworks و Synchro یکی از موارد ضروری برای ارتقای شغلیتان است. اگر در زمینه دفتر فنی فعالیت می‌کنید نباید از این حوزه که با سرعت زیادی به این بخش وارد شده است، غافل شوید.
- ایجاد تمایز از طریق طی کردن نقشه راه: از نقشه راه اصولی دفتر فنی برای متمایزشدن و افزایش شانس استخدام استفاده کنید تا مهارت‌های متمایزی نسبت به رقبایتان در این صنعت داشته باشید.
۲. مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت با رشدی متوسط
مدیران پروژه نقش کلیدی در اجرای موفق پروژه‌های صنعت ساخت دارند و مسئولیت‌هایی مانند برنامه‌ریزی، کنترل هزینه‌ها، مدیریت منابع، و هماهنگی تیم‌ها را بر عهده دارند. هرچند که این نقش همیشه مهم بوده، اما به دلیل مشکلات اقتصادی و تامین مالی، بسیاری از پروژه‌ها متوقف یا با تاخیر اجرا می‌شوند که فرصت‌های شغلی در این حوزه را محدودتر از قبل کرده است. تعداد زیادی از کارفرمایان نیز به‌دلیل عدم اثربخشی راهکارهای مدیریت پروژه عمومی و عدم استفاده از مفهوم مدیریت ساخت که به‌شکل تخصصی برای صنعت ساخت ارائه شده است، نسبت به اثربخشی مدیریت پروژه در این صنعت بسیار بدبین شده و نیازهای دیگری را در اولویت قرار می‌دهند. حرفه مدیریت پروژه نیز بعد از دفتر فنی، رتبه دوم را در بین کم‌تقاضاترین حرفه در سال 1404 به خود اختصاص داده است. حتما پادکست تفاوت مدیریت ساخت و مدیریت پروژه را گوش کنید.
1.2. چالش‌های اصلی حرفه مدیریت پروژه در صنعت ساخت
- تامین مالی ضعیف پروژه‌ها: بسیاری از پروژه‌های صنعت ساخت در ایران با مشکل نقدینگی مواجه هستند و تاخیر زیاد، تحریم و عدم دسترسی به منابع کافی باعث می‌شود اولویت‌های پروژه‌ها تغییر یابد.
- فشار زیاد برای مدیریت هزینه‌ها و جلوگیری از تاخیرات: کارفرمایان انتظار دارند هزینه‌های پروژه‌ها با حداقل افزایش مدیریت شوند، در حالی‌که قیمت مصالح دایماً در حال افزایش است. این موضوع باعث می‌شود تمرکز از روی مدیریت پروژه برداشته شده و کارفرمایان به دنبال راهکارهای سریع، سنتی و موقت باشند.
- نیاز به مهارت‌های متنوع و متمایز: یک مدیر پروژه موفق باید هم در مدیریت فنی قوی باشد، هم درک مالی و حقوقی خوبی داشته باشد. نیاز به مدیران پروژه‌ای که دفتر فنی بدانند، ساختار قراردادی را بشناسند و بر مبانی برنامه‌ریزی، مالی و کنترل پروژه مسلط باشند افزایش یافته و این باعث می‌شود افراد بدون دانش فنی در صنعت ساخت تعدیل شده یا رشد کمی را تجربه کنند.
2.2. بهترین راه پیشرفت در حرفه مدیریت پروژه در صنعت ساخت
- یادگیری مهارت‌های متنوع: کارفرمایان بیشتری به دنبال نیروهایی با سطح متنوع‌تری از تخصص هستند تا با بکارگیری نیروهای کمتر اما متخصص‌تر، هزینه‌های خود را کاهش دهند. در این بین افرادی که از مهارت‌های دفتر فنی برخوردارند، دانش مدیریت پروژه دارند و بر اصول برنامه‌ریزی، مدیریت هزینه، قراردادی، تاخیرات و ادعا مسلط هستند بیشترین پیشرفت را تجربه می‌کنند. حتما پادکست ارتباط بین مدیریت دفتر فنی، مدیریت پروژه و مدیریت ساخت را گوش کنید.
- افزایش دانش قراردادی: کارفرمایان زیادی هستند که در سال 1404 دچار بحران‌های قراردادی می‌شوند و مدیران پروژه با دانش قراردادی، تاخیرات و ادعا در راس این هرم قرار می‌گیرند. مدیران پروژه با دانش مدیریت پروژه عمومی قطعا با مشکلات زیادی در این بخش مواجه شده و نمی‌توانند نیازهای روبه‌رشد کارفرمایان را برطرف کنند.
- بهبود مهارت‌های نرم‌افزاری: تسلط بر نرم‌افزارهای Primavera و MSP در کنار ابزارهای هوشمندسازی مانند Power BI و یکپارچگی مدیریت پروژه‌ها از طریق EPPM از اهمیت زیادی برخوردار است. مهارت کنترل پروژه با اکسل نیز یکی از مهارت‌های ضروری است که نیاز به تاکید ندارد. البته باید تاکید کنیم که این مهارت‌ها را باید با تمرکز بر روی اصول مدیریت پروژه و به‌صورت یکپارچه فرا بگیرید.
- حرکت به سمت مدیریت ساخت، مدیریت تخصصی پروژه‌های صنعت ساخت: به‌دلیل ناکارامدی استانداردهای عمومی مدیریت پروژه و عدم توجه به ساختارهای قراردادی، کسب تخصص در زمینه مدیریت ساخت بر اساس یک نقشه راه اصولی یکی از مواردی است که باعث وجه تمایز متخصصان این حوزه و افزایش کارامدی راهکارهایشان در این شرایط می‌شود.
۳. برنامه‌ریزی و کنترل پروژه با رشدی متوسط
برنامه‌ریزی و کنترل پروژه یکی از بخش‌های کلیدی در پروژه‌های ساخت است، اما به دلیل ورود تعداد زیادی از مهندسان به این حوزه، رقابت شدید شده است. همچنین، در بسیاری از شرکت‌های ایرانی هنوز از روش‌های سنتی برنامه‌ریزی استفاده می‌شود، که باعث شده فرصت‌های شغلی در این حوزه کمتر از آن چیزی باشد که انتظار می‌رود. عدم شناخت متخصصان این حوزه به مبانی فنی، عدم تسلط بر امور قراردادی و نداشتن دانش تحلیل تاخیرات باعث می‌شود این حوزه نیز با توجه کافی در سال 1404 مواجه نشود و این حرفه در رتبه سوم بین حرفه‌های شغلی با کمترین میزان رشد قرار بگیرد.
1.3. چالش‌های اصلی حرفه برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
- کمبود داده‌های دقیق در پروژه‌ها: در بسیاری از پروژه‌ها اطلاعات کاملی برای برنامه‌ریزی دقیق وجود ندارد. ناپایداری پروژه‌ها، تعدیل نیروهای زیاد، تغییرات فراوان پروژه‌ها و نبود سیستم مستندسازی اصولی باعث می‌شود تا برنامه‌ریزی پروژه ابزاری ناکارامد شده و بسیاری از متخصصان جایگاه خود را از دست دهند.
- ضعف در تحلیل تاخیرات: بسیاری از متخصصان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه مهارت تحلیل تاخیرات ندارند و از اهمیت قراردادی و حقوقی برنامه‌ریزی و کنترل پروژه مطلع نیستند. از طرفی کارفرمایان نمی‌دانند که استفاده از این ابزار چقدر در کاهش تاخیرات و هزینه‌های پروژه اثرگذار است و همین موضوع باعث می‌شود تا این حرفه رشد واقعی خود را تجربه نکند.
- عدم استفاده از ابزارهای تخصصی: استفاده ناکافی از ابزارهای پیشرفته برنامه‌ریزی پروژه و استفاده‌های سطحی و ناکارامد باعث می‌شود تا اثربخشی دانش برنامه‌ریزی به‌شکل مناسبی حس نشود.
2.3. بهترین راه پیشرفت در حرفه برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
- کسب دانش قراردادی: متخصصان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه، نه تنها باید مهارت‌های برنامه‌ریزی خود را ارتقا دهند، بلکه باید با شناخت کامل از ساختارهای قراردادی، مدیریت تغییرات و تحلیل تاخیرات نسبت به تدوین برنامه اقدام کنند تا ارزش کار خود را نزد کارفرمایان بالاتر برده و هزینه‌های آنها را کمتر کنند. این موضوع برای برتری در زمان ادعا که یکی از چالش‌های اصلی پروژه‌ها در سال‌های آتی است، بسیار حیاتیست. متخصصان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه‌ای که بر این مهارت‌ها مسلط باشند رشد کرده و سایرین در این بازار رقابتی دچار مشکل شده و عموماً شغل خود را از دست داده یا افزایش مزایای شغلی را تجربه نمی‌کنند.
- کسب دانش تحلیل تاخیرات: متخصصان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه باید با فراگیری دانش تحلیل تاخیرات و استفاده از روش‌های آینده‌نگر به کارفرما اثبات کنند که این روش‌ها باعث کاهش هزینه‌ها شده و بدون آنها خسارات زیادی به پروژه به واسطه تاخیر بیش از حد تحمیل می‌شود. متخصصان برنامه‌ریزی و کنترل پروژه‌ای که تحلیل تاخیرات می‌دانند در این عرصه پیشرفت بیشتری در سال‌های آتی تجربه می‌کنند.
- ترکیب برنامه‌ریزی با مدیریت ادعا: ادعاها در پروژه‌های صنعت ساخت، بخصوص در شرایط حاضر کشور افزایش قابل‌توجهی خواهند یافت و برای افزایش فرصت‌های شغلی باید این مهارت را به‌شکل تخصصی فرا گرفت. متخصصی که برنامه‌ریزی و کنترل پروژه را بر اساس ساختار قراردادی فرا نگیرد، قطعا در رقابت با سایرین در سال‌های آتی عقب خواهد ماند.
- تسلط بر نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی و کنترل پروژه: تسلط بر ابزارهایی مثل EPPM و Power BI در کنار اکسل و MSP و P6 باعث تمایز در این حوزه شده و متخصصان این حوزه را در سطح بالاتری قرار می‌دهد.
- استفاده از یک نقشه راه اصولی برای کسب تخصص در زمینه برنامه‌ریزی و کنترل پروژه: بسیاری از متخصصان این حوزه به‌دلیل فراگیری این دانش به‌شکل سنتی در ایران نتوانسته‌اند کارامدی دانش خود را اثبات کنند. برای این موضوع باید حتما یک نقشه راه اصولی برای متخصص‌شدن در زمینه کنترل پروژه را دنبال کنیم.
۴. مدیریت مالی و هزینه با رشدی نسبتاً زیاد
با افزایش تورم و نوسانات شدید قیمت در ایران، مدیریت مالی و کنترل هزینه‌ها به یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروژه‌های صنعت ساخت تبدیل شده است. شرکت‌ها نیاز به متخصصانی دارند که بتوانند هزینه‌ها را بهینه کرده و از هدررفت منابع جلوگیری کنند. از طرفی اهمیت براورد هزینه برای شروع پروژه، ارائه پیشنهاد مناسب در زمان مناقصه و محاسبه تغییرات در حین اجرا بسیار بالا بوده و کنترل هزینه به‌عنوان ابزاری برای ادعا بسیار کلیدی خواهد بود. بنابراین، حرفه شغلی مدیریت مالی و هزینه در پروژه با رشدی نسبتاً زیاد در سال 1404 مواجه خواهد شد.
1.4. چالش‌های اصلی حرفه مدیریت مالی و هزینه
- بی‌ثباتی قیمت‌ها و افزایش هزینه‌های مواد اولیه: این موضوع یکی از چالش‌های اصلی در سال 1404 است که تعدیل‌های موجود کمکی به جبران آنها نخواهند کرد. در صورتی‌که برآورد و کنترل هزینه به‌صورت یکپارچه و سیستماتیک وجود نداشته باشد، پروژه‌های کلان با خساراتی جبران‌ناپذیر اجرا شده و ورشکستگی‌های زیادی به بار خواهند آورد.
- تغییرات زیاد، تاخیر و افزایش هزینه ناشی از آن: تغییرات پروژه‌ها از قبل بیشتر شده و همین موضوع منجر به دستورات تغییر زیاد و تاخیرات فراوان می‌شود. نبود سیستمی کارامد برای مدیریت تغییرات و براورد هزینه ناشی از تاخیرات می‌تواند پیمانکاران زیادی را ورشکست کرده و کارفرمایان زیادی را دچار دردسر نماید.
- مشکلات نقدینگی و تاخیر در پرداخت‌های پروژه‌ها: این موضوع شرایط بدتری را در سال 1404 تجربه خواهد کرد و بدون برخورداری از سیستم پیش‌بینی جریان نقدینگی و به‌روزرسانی دائمی آن باید منتظر فروپاشی جدی در صنعت ساخت باشیم که همه افراد را با خود به پایین خواهد کشید.
2.4. بهترین راه پیشرفت در حرفه مدیریت مالی و هزینه
- یادگیری اصولی سیستم مدیریت مالی، حسابداری و هزینه مبتنی بر ساختار پروژه: این سیستم که اصول مشخصی دارد باید به شکل حرفه‌ای در سازمان‌ها و پروژه‌ها پیاده شود تا بتواند به‌شکل پویا انحراف هزینه‌ها را کنترل کند. بدون داشتن این سیستم، نه در مدیریت تغییرات موفق هستیم، نه در ادعاها و نه در تحلیل تاخیرات. متخصصان مدیریت مالی و هزینه می‌توانند با یادگیری سیستم اصولی مدیریت مالی، حسابداری و هزینه مبتنی بر ساختار پروژه رشد بسیار زیادی را تجربه کنند چون نیاز اصلی سازمان‌ها در سال‌های آتی است.
- ترکیب مدیریت مالی با مدیریت قراردادها: تمام ادعاها وابستگی زیادی به مدیریت مالی و هزینه دارند و متخصصی که دانش تحلیل تاخیرات و مدیریت هزینه را یکپارچه کند می‌تواند پیشرفت شغلی زیادی را تجربه کند.
- تسلط بر روش‌های براورد هزینه و پیش‌بینی نقدینگی: متخصصان مدیریت مالی و هزینه، نه تنها باید اصول کنترل هزینه را یاد بگیرند، بلکه باید با روش‌های براورد هزینه آشنا باشند و پیش‌بینی جریان نقدینگی و به‌روزرسانی دائمی آن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که باید فرا بگیرند.
۵. مدیریت قراردادها با رشدی نسبتاً زیاد
با افزایش پیچیدگی پروژه‌های صنعت ساخت، مدیریت قراردادها اهمیت بیشتری پیدا کرده به یکی از گزینه‌های اصلی برای موفقیت پروژه تبدیل شده است. اختلافات بین پیمانکاران و کارفرمایان رو‌به‌افزایش است و شرکت‌ها به دنبال متخصصانی هستند که بتوانند قراردادها را به‌درستی تنظیم و مدیریت کنند. نیاز به گفتن ندارد که یک قرارداد پرریسک می‌تواند شما را نابود کرده و کل حیاتتان را به خطر بیندازد. این حرفه شغلی در سال 1404 با رشد نسبتاً زیادی مواجه خواهد شد و اهمیت تدوین قرارداد مناسب در مدیریت پروژه‌ها بسیار بیشتر می‌گردد.
1.5. چالش‌های اصلی حرفه مدیریت قرارداد
- افزایش اختلافات حقوقی در پروژه‌های صنعت ساخت: شرایط آتی باعث می‌شود پروژه‌ها از کنترل خارج شده و ادعاهای زیادی برای حیات کسب‌و‌کارها به‌وجود بیاید. نبود روش‌های نوین در حل اختلافات، پروژه‌ها را با چالش زیادی مواجه کرده و به دلیل نبود ظرفیت کافی در قراردادهای سازمان برنامه جهت حل این اختلافات، اهمیت داشتن قرارداد مناسب بیشتر نیز خواهد شد.
- پیچیدگی قوانین و قراردادهای ساخت: قوانین و بخشنامه‌های داخلی روزبه‌روز بیشتر شده و به یک کلاف پیچیده تبدیل می‌شوند. سازمان برنامه و بودجه جهت حل مشکل مدام اقدام به ارائه بخشنامه و پاسخ به استفساریه و ارائه دستورالعمل‌های متنوع خواهد کرد و این موضوع نقش مدیران قرارداد را پررنگ‌تر خواهد نمود.
- نیاز به ترکیب مهارت‌های حقوقی و فنی برای تحلیل قراردادها: برای تحلیل قرارداد تنها دانش حقوقی و قراردادی کافی نیست و نداشتن حقوق‌دانان برجسته آشنا با مدیریت ساخت یکی از چالش‌های اصلی این حوزه در ایران است که در سال‌های آتی با رشد زیادی مواجه خواهد شد.
2.5. بهترین راه پیشرفت در حرفه مدیریت قرارداد
- یادگیری قراردادهای بین‌المللی، شرایط عمومی پیمان و قوانین حقوقی پروژه‌ها: تکیه بر یک قرارداد یا قراردادهای داخلی به هیچ عنوان از شما یک متخصص در زمینه امور قراردادی نخواهد ساخت. متخصص امور قرارداد باید بر انواع قراردادها مسلط باشد تا بتواند نقاط قوت و ضعف هر کدام را تحلیل کرده و گستره دانشی خود را وسیع‌تر نماید. ظرفیت قراردادهای داخلی بسیار پایین بوده و فراگیری قراردادهای همسان بین‌المللی برای مدیران قرارداد بسیار ضروری است.
- افزایش دانش فنی در صنعت ساخت: صرف یادگیری مبانی حقوقی نمی‌تواند شما را به مدیر امور قراردادی تبدیل کند. عدم آگاهی از ساختارهای مدیریت زمان، هزینه، مستندسازی و تاخیرات و نداشتن دانش کافی در زمینه امور امور اجرایی در صنعت ساخت باعث می‌شود جایگاه مناسبی در این حرفه پیدا نکنید. برای همین موضوع است که ساختار مدیریت قرارداد باید از رویه اصولی مبتنی بر صنعت ساخت تبعیت کند.
- یادگیری روش‌های نوین برای مذاکره و حل اختلافات قراردادی: ظرفیت قراردادهای داخلی برای حل اختلافات بسیار پایین است و مدیر امور قرارداد با یادگیری روش‌های جایگزین حل اختلاف و فراگیری اصول مذاکره است که می‌تواند از بقیه متخصصان خود را متمایز کند. این یکی از بخش‌هایی است که در زمینه مدیریت قرارداد رشد زیادی در سال 1404 خواهد نمود.
۶. مدیریت ادعا با رشدی بسیار زیاد
مدیریت ادعا یکی از حوزه‌های در حال رشد سریع در ایران است. با افزایش مشکلات مالی، تاخیرات در پروژه‌ها و اختلافات قراردادی، نیاز به متخصصان این حوزه روزبه‌روز بیشتر می‌شود. پروژه‌های زیادی با هزینه‌های اضافی و تاخیر مواجه‌اند و پیمانکاران به دنبال ارائه ادعاهای مالی و زمانی برای جبران این هزینه‌ها هستند. اولویت کسب‌و‌کاری در صنعت ساخت ایران تغییر کرده است و به‌دلیل حرکت به سمت بقاء، ادعاهای فراوانی از سوی پیمانکاران مطرح می‌شود. این موضوع باعث می‌شود به متخصصانی نیاز پیدا کنیم که به انواع ادعاها مسلط باشند، روش‌های تحلیل آنها را بدانند و به طرف خود کمک کنند تا سهم بیشتری را کسب کند. این حوزه با رشدی بسیار زیاد در سال 1404 مواجه می‌شود.
1.6. چالش‌های اصلی حرفه مدیریت ادعا
- نیاز به دانش حقوقی و فنی همزمان: بسیاری از متخصصان این حوزه در ایران در یک زمینه تخصص دارند. از طرفی، تسلط به رویه‌های فنی بسیار پایین بوده و اطلاعی از روش‌های تخصصی وجود ندارد. این باعث خسارات زیادی به طرفین خواهد شد ولی باعث رشد بیشتر متخصصانی می‌شود که بر این رویه‌ها مسلط هستند.
- متن قراردادی ناکافی و نبود راهکار قراردادی برای حل ادعاها: قراردادهای داخلی ظرفیت حل ادعاهای فراوان پروژه‌های صنعت ساخت را ندارند. نبود دانش کافی و عدم تسلط به رویه‌های بین‌المللی در زمینه ادعا باعث بحران در پروژه‌ها در سال‌های می‌شود.
- فرایندهای طولانی و پیچیده حل اختلافات قراردادی: قراردادهای داخلی به دلیل داشتن رویه‌های طولانی و پیچیده برای حل اختلاف، ناکارامد هستند. در این بین تسلط به اسناد بین‌المللی در کنار قوانین و بخشنامه‌های داخلی می‌تواند متخصصان این امر را بسیار متمایز کند.
2.6. بهترین راه پیشرفت در حرفه مدیریت ادعا
- یادگیری دانش برنامه‌ریزی و مالی: بدون داشتن دانش برنامه‌ریزی و کنترل پروژه قادر نخواهید بود ادعاهای زمانی و مالی مناسبی تدوین کنید و بسیاری از متخصصان در این زمینه ضعف زیادی دارند.
- یادگیری رویه‌های اصولی مستندسازی: در کنار فراگیری دانش فنی، باید به رویه‌های اصولی برای مستندسازی مسلط باشید. رویه‌هایی که در یکپارچگی با سایر ساختارهای برنامه‌ریزی، مالی، تاخیرات و ادعا وجود دارند.
- یادگیری تحلیل تاخیرات پروژه: تحلیل تاخیرات یعنی تحلیل زمان و هزینه ناشی از تاخیرات. ادعاهای زمانی و مالی ناشی از تاخیرات نیاز به دانش فنی، قراردادی و حقوقی دارند که به‌شکل یکپارچه پیاده شوند.
- یادگیری رویه‌های استاندارد مدیریت ادعا: نه تنها باید موارد فوق را فرا بگیرید، بلکه باید بر اصولی مسلط باشید تا بتوانید همه رویه‌ها را یکپارچه کنید، قراردادهای مختلف را تحلیل کنید و مدیریت ادعا را از مرحله قبل از طراحی تا پس از ساخت جاری نمایید.
- تسلط بر قراردادهای مختلف و قوانین قراردادی پروژه‌ها: صرف تسلط بر قراردادهای داخلی راهگشا نبوده و نیست و شما با تسلط بر قراردادهای بین‌المللی می‌توانید ظرفیت‌های خالی قراردادهای داخلی را شناسایی کرده و بین متخصصان این حوزه ممتاز شوید. در این مسیر باید فرایند اصولی را برای یادگیری مدیریت ادعا طی کنید.
۷. مدل‌سازی اطلاعات ساخت (BIM)، آینده‌دارترین تخصص با بیشترین امکان رشد
مدل‌سازی اطلاعات ساخت یا همان BIM یکی از جدیدترین تکنولوژی‌های صنعت ساخت است که در بسیاری از کشورهای جهان به استاندارد اصلی پروژه‌های صنعت ساخت تبدیل شده است. در ایران، هرچند که پذیرش این فناوری کمی کند بوده، اما روند استفاده از BIM رو به افزایش است و شرکت‌های بیشتری به دنبال استخدام متخصصان BIM هستند. البته در آینده کوتاه‌مدت رشد کمتری در این حوزه وجود دارد ولی این حرفه شغلی در درازمدت شرایط متفاوتی را در این صنعت رقم خواهد زد.
1.7. چالش‌های اصلی حرفه BIM
- کمبود نیروی متخصص BIM در ایران: به‌دلیل جدید بودن این حوزه، همچنان دانش کافی در ایران در این زمینه وجود ندارد.
- تمرکز زیاد بر روی مبانی مدل‌سازی و غفلت از دانش مدیریت پروژه: بسیاری از متخصصان BIM در ایران با تمرکز زیاد روی مدل‌سازی، بخصوص در بخش 3D، از ابعاد دیگر BIM در بخش‌های برنامه‌ریزی و هزینه غافل هستند. این بخش‌ها و مدل‌سازی‌های 4D و 5D نیاز جدی‌تر پروژه‌های صنعت ساخت ایران برای کاهش هزینه‌ها خواهند بود. از طرفی یکپارچه‌سازی دانش ساخت ناب (Lean Construction) و BIM یک ضرورت برای اثربخشی BIM است.
- عدم پذیرش گسترده این فناوری در تمام پروژه‌ها: ناآگاهی و عدم پیاده‌سازی مناسب BIM در پروژه‌ها باعث شده این بخش همچنان به جایگاه واقعی خود در پروژه‌ها نرسد. گفتگویی که پیرامون چالش‌های پیاده‌سازی BIM در ایران با حضور مهندس آریانی و دکتر علوی‌پور برگزار شده است را ببینید.
2.7. بهترین راه پیشرفت در حرفه BIM
- یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی BIM فراتر از Revit: متخصصان این حوزه باید نرم‌افزارهای پیشرفته و مهمی مانند Navisworks و Synchro و Bexel و Dynamo و ... را فرا بگیرند.
- یادگیری مهارت‌های مدیریت پروژه و یکپارچگی با BIM: بدون دانش برنامه‌ریزی، مدیریت مالی، مدیریت اسناد و قراردادی، استفاده از BIM ناکارامد بوده و نمی‌تواند اثربخشی لازم را ایجاد کند. از طرفی ساخت ناب یا همان Lean Construction یک بخش حیاتی برای پیاده‌سازی BIM است که باید توسط متخصصان فرا گرفته شود. یادگیری Lean برای پیاده‌سازی BIM یکی از موارد حساس، کلیدی و پراهمیت است که آینده این حوزه را در ایران رقم می‌زند.
۸. چگونه به بهترین پیشرفت‌هایی که در بالا گفته شد برسم؟
برای رسیدن به موفقیت در هر یک از این مسیرهای شغلی، داشتن دانش به‌روز، تجربه عملی و آشنایی با استانداردهای بین‌المللی ضروری است. مؤسسه ACEMI با تکیه بر تخصص، تجربه و شناخت دقیق از صنعت ساخت، برای اولین‌بار در ایران نقشه‌های راه شغلی اصولی و آینده‌نگرانه را تدوین کرده است.
ما در ACEMI، بر اساس تحلیل روندهای جهانی و پیش‌بینی شرایط آتی صنعت ساخت در ایران، برنامه‌هایی را طراحی کرده‌ایم که به شما کمک می‌کند تا به‌صورت هدفمند و حرفه‌ای مسیر شغلی خود را توسعه دهید. اگر می‌خواهید در دنیای رقابتی امروز، نه‌تنها موفق شوید بلکه از دیگران یک گام جلوتر باشید، این نقشه‌های راه، کلید ورود شما به آینده‌ای متمایز خواهند بود.
در این مقاله به سوالات زیر پاسخ داده شده است
✔️ کدام حرفه‌های صنعت ساخت در سال ۱۴۰۴ در ایران رشد بیشتری خواهند داشت؟
✔️ چرا برخی از حرفه‌ها در صنعت ساخت رشد کمتری دارند؟
✔️ چه چالش‌هایی در هر یک از این حوزه‌های شغلی وجود دارد؟
✔️ بهترین راه‌های پیشرفت در هر حوزه شغلی چیست؟
✔️ چگونه می‌توان مهارت‌های لازم برای آینده صنعت ساخت را به‌دست آورد؟
✔️ نقش تخصص‌هایی مانند BIM و مدیریت ادعا در آینده صنعت ساخت چیست؟
✔️ چگونه می‌توان در یک بازار رقابتی مانند صنعت ساخت متمایز شد؟
