تفاوت مدیریت ساخت و مدیریت پروژه
در این اپیزود به مصاحبه با دکتر سید محمدرضا علوی پور، در ارتباط با موضوع تفاوت مدیریت ساخت و مدیریت پروژه پرداختیم تا به سوالات زیر پاسخ دهیم:
1. گرایش مدیریت ساخت از کجا و به چه شکلی ایجاد گردید؟
2. دلیل ایجاد یک گرایش مدیریتی در رشته های مهندسی چیست؟
3. چه تفاوتی میان مدیر پروژه صنعت ساخت با مدیر پروژه سایر صنایع وجود دارد؟
4. نقش تجربه در تبدیل شدن به مدیر پروژه های صنعت ساخت چیست؟
5. مدیر ساخت باید چه تکنیک ها و اصولی را برای مدیریت پروژه های صنعت ساخت فرا گیرد؟
دکتر علوی پور در ابتدای این بحث به این موضوع اشاره کردند که نه تنها در کشور ما، بلکه در خاورمیانه و حتی بسیاری از کشورهای اروپایی مفهوم مدیریت ساخت (Construction Management) مورد غفلت زیادی واقع شده و موضوع مدیریت ساخت نیازمند توجه جدی تر است. بحث مدیریت ساخت به واسطه صنعت ساخت ابتدا در کشورهای انگلستان و آمریکا مطرح شد. صنعت ساخت، صنعتی است که وقتی در مورد آن صحبت می کنیم باید متوجه باشیم که با یک صنعت پیچیده، چه به لحاظ قراردادی و چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ عدم قطعیت ها روبرو هستیم.
ریسک های بالای صنعت ساخت و نرخ ورشکستگی بالاتر از تمام صنایع دیگر باعث شد تا نگاه دیگری نسبت به این صنعت شکل گرفته و در نهایت می توان به این نتیجه رسید که باید یک مدیر ساخت در پروژه های صنعت ساخت وجود داشته باشد که نه تنها توانایی کاهش ریسک ها و مدیریت چالش هایی که در این صنعت وجود دارند را داشته باشد، بلکه به لحاظ فنی نیز از دانش مناسبی برخوردار باشد. در نتیجه می توان گفت یک مدیر پروژه معمولی توانایی مدیریت پروژه های صنعت ساخت را نداشته، بلکه باید مدیر پروژه های این صنعت افرادی باشند که با صنعت ساخت و پیچیدیهای آن آشنا باشند. مهندسانی که علاوه بر دانش فنی، دانش مدیریت پروژه ای را نیز فرا گرفته اند.
از طرفی باید به این نکته توجه کرد که صنعت ساخت تنها شامل پروژه های ساختمانی نبوده بلکه صنعت ساخت شامل تمام ساختمان های مسکونی، غیر مسکونی، راه ها، پل ها، استادیوم ها، پالایشگاه ها و... می شود که در ادامه به تفکیک موارد فوق می پردازیم.
به طور کلی صنعت ساخت را می توان به چهار دسته اصلی تقسیم بندی کرد:
1. Residential construction (ساختمان های مسکونی)
2. Non residential construction(ساختمان های غیر مسکونی مثل استادیوم ها)
3. Engineering construction (مثل سدها، راه ها، تونل ها و...)
4. Industrial construction (مثل پالایشگاه ها و پتروشیمی)
می توان گفت که معماری در پروژه های دسته اول و دوم از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و به همین خاطر بهترین کسانی که می توانند رهبری این پروژه ها را به دست گیرند، مهندسان معمار هستند. با توجه به این موضوع، برای مدیریت پروژه هایی که در این دسته ها قرار گرفته اند، گرایش مدیریت پروژه و ساخت برای مهندسین معمار در مقطع ارشد و دکتری تعریف شده است. البته این بدان معنا نمی باشد که مهندسان صنایع و عمران که در گرایش مدیریت پروژه و یا مهندسی و مدیریت ساخت تحصیل کرده اند، توانایی مدیریت چنین پروژه هایی را ندارند.
اما در دسته سوم از بخش تقسیم بندی صنعت ساخت، موارد فنی و مهندسی از اهمیت بیشتری برخوردار است. به همین دلیل پیشنهاد می شود که از مهندسان عمران در این دسته برای مدیریت پروژه ها استفاده گردیده و برای مهندسان عمران در مقطع ارشد و دکتری، گرایش مهندسی و مدیریت ساخت تعریف شده است.
همچنین در دسته چهارم از بخش تقسیم بندی صنعت ساخت، مبانی طراحی سیستم از اهمیت بیشتری برخوردار است. مناسب ترین گزینه برای مدیریت چنین پروژ هایی استفاده از مهندسان صنایع است. به همین خاطر برای مهندسان صنایع در مقطع ارشد و دکتری، گرایش مدیریت پروژه تعریف گردیده که گزینه مناسب تری برای مدیریت پروژه های دسته چهارم در صنعت ساخت هستند.
در ادامه مصاحبه، دکتر علوی پور بیان کردند که کسب مهارت کافی برای موفقیت در مدیریت پروژه های صنعت ساخت از اهمیت فراوانی برخوردار است. در واقع، مدیر ساخت وظایف مشخصی را بر عهده دارد که این وظایف حتی قبل از مرحله طراحی آغاز شده و تا مرحله بعد از ساخت ادامه پیدا مینماید. اما باید توجه داشت مدیر ساخت نیازمند یادگیری مهارت هایی است که لازمه حضور در صنعت ساخت است. درست است که تجربه و سابقه در حوزه فنی بسیار اهمیت دارد، اما دانش نیز نقشی مهم در موفقیت ایفا مینماید. به همین دلیل، یادگیری مهارت و تکنیک های اصولی، لازمه حضور در صنعت ساخت است. به طور کلی می توان مهارت هایی که مدیر ساخت باید فرا بگیرد را به دو دسته اصلی زیر تقسیم بندی نمود:
1. مهارت های سخت (مانند یادگیری نرم افزار های مختلف و مباحث مدیریت مالی، زمان بندی و...) .
2. مهارت های انسانی (مانند مهارت ارتباطی، مهارت انجام مذاکره، مهارت تیم سازی، مهارت ارتباطات و هوش هیجانی و...)
جایگاه این مبانی در آموزش های موسسه :ACEMI
در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطوح مهارت های سخت (سطح های کارشناسی و اجرایی و ارشد و استراتژی) و همچنین مهارت های نرم دوره هایی به صورت کاملا جامع و خاص در کشور ارائه شده است، جهت اطلاع از نحوه، تاریخ برگزاری و سرفصل های ارائه شده در این دوره ها می توانید به بخش تقویم مدیریت ساخت و پروژه در سایت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
