بر اساس مطالعات انجام‌شده، بیشترین عامل ورشکستگی سازمان‌های پروژهمحور مسائل مالی بوده است. صنعت ساخت به دلیل ماهیت پروژهمحور و پیچیدگی‌های ذاتی خود، نیازمند رویکردی منسجم و نظام‌مند در تدوین و اجرای استراتژی‌های حسابداری، مدیریت هزینه و مدیریت مالی به‌عنوان اساس موفقیت پروژه‌ها است. بررسی دقیق این سه حوزه نه‌تنها تفاوت‌های ذاتی آنها با سایر صنایع را نمایان می‌سازد، بلکه اهمیت ایجاد یک ساختار جامع و یکپارچه برای هماهنگی صحیح میان اجزای مختلف مالی در یک پروژه را نمایان می‌کند. این مقاله با تکیه بر یکپارچه‌سازی اصول تخصصی حسابداری پروژهمحور، فرایندهای برآورد هزینه و تحلیل‌های جامع مالی، چهارچوبی علمی، عملکردی و سیستماتیک را در سه حوزه حسابداری، مدیریت هزینه و مدیریت مالی، برای تحقق اهداف اقتصادی و دستیابی به کنترل دقیق منابع، بهبود بهره‌وری و تضمین پایداری مالی پروژه‌های ساخت ارائه می‌دهد. برای فراگیری بیشتر، مقاله "راهنمای گام به گام متخصص‌شدن در حرفه مدیریت مالی و هزینه" را مطالعه فرمایید.
۱. حسابداری در پروژه‌های صنعت ساخت
در بخش حسابداری که اولین و اصلی‌ترین بخش از مباحث سه‌گانه است، تفاوت چشمگیری میان اصول حسابداری در پروژه‌های صنعت ساخت و دیگر صنایع مشاهده می‌شود؛ لذا شناخت و فراگیری سرفصل‌های حسابداری و نحوه مدیریت حسابداری منطبق با پروژه‌های صنعت ساخت اهمیت فراوانی خواهد داشت. هدف اصلی حسابداری، کنترل هزینه‌ها و جلوگیری از بحران‌های مالی در چرخه حیات پروژه است اما در بسیاری از سازمان‌ها، این ساختار کارآمدی خود را از دست داده و کنترل هزینه‌ها به گزارش‌دهی صرف تقلیل یافته است. برای درک صحیح از این موضوع باید دفترکل هزینه‌های پروژه، دفترکل ماشین‌آلات و... را شناخته و نحوه مدیریت آنها در ساختاری واحد یکپارچه و شیوه کدگذاری منطقی و متکی بر اصول حسابداری را در سطح پروژه و سازمان، برای برقراری یکپارچگی میان پیشرفت پروژه و حساب کنترل (Control Accounts) و تأمین مالی مناسب، فراگرفت. برای توضیحات بیشتر مقاله "مدیریت هزینه ماشین‌آلات در دفتر کل ماشین‌آلات" را مطالعه فرمایید.
۲. مدیریت هزینه در پروژه‌های صنعت ساخت
یکی از اولیه‌ترین نیازهای انتخاب پروژه و موفقیت در پروژه انتخاب‌شده، برآورد صحیح و منطقی هزینه‌ها در چرخه حیات پروژه است. در گام دوم باید به فراگیری اصول، جزئیات و روش‌های برآورد و ارزیابی هزینه در طول چرخه حیات پروژه برای دستیابی به رقم صحیح مناقصه و تعیین بودجه موردنیاز پرداخت. این برآورد برای کارفرما، پیمانکار اصلی و پیمانکار جزء متفاوت است، زیرا صورت وضعیت ارسالی از سمت پیمانکار برای وی به‌عنوان درآمد و منفعت شناخته شده، اما همان صورت‌وضعیت برای کارفرما به‌عنوان هزینه درنظر گرفته می‌شود؛ لذا باید از چگونگی محاسبه بالاسری پروژه، بالاسری سازمان و درصد سود اطلاع داشت. علاوه بر این موارد چگونگی برآورد درصد سود پروژه‌ها و شناخت جریان نقدینگی پروژه برای تأمین مالی از اهمیت شایانی برخوردار است.
مدیریت هزینه تنها به مدیریت هزینه‌ها، مدیریت هزینه‌های سیستم و سیستم مدیریت ارزش کسب‌شده (EVM - Earned value management) محدود نمی‌شود. در ابتدا باید مدیریت هزینه‌های مستقیم اعم از نیروی انسانی، پیمانکار، مصالح و ماشین‌آلات و هزینه‌های غیرمستقیم اعم از بالاسری پروژه، بالاسری سازمان و درصد سود بالاسری را در قالب فرایند آموخت. پس از یادگیری مفاهیم مذکور به مدیریت ارزش کسب‌شده در پروژه می‌پردازیم. از مجموع هزینه‌های مستقیم، بالاسری‌ها و درصد سود برآوردشده می‌توان به رقم صحیح مناقصه دست یافت، بنابراین شناخت درست از یکایک این موارد و برآورد صحیح قیمت تمام‌شده پروژه، تضمین‌کننده بخشی از موفقیت آن خواهد بود. برای اطلاع بیشتر مقاله "نحوه محاسبه هزینه‌های پروژه، رقم مناقصه و شبکه‌های جریان نقدینگی پروژه و سازمان" را مطالعه فرمایید.
۳. مدیریت مالی در پروژه‌های صنعت ساخت
پس از فراگیری مدیریت حسابداری و مدیریت هزینه به تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی در ساختار پروژهمحور صنعت ساخت می‌پردازیم. اهمیت مدیریت مالی در کمی‌سازی تاخیرات و مدیریت ادعای خسارات تحمیل‌شده نمایان می‌شود. این ساختار به سازمان کمک می‌کند تا از رد شدن لوایح تدوین‌شده جلوگیری کرده و مستندات مالی قابل‌قبولی ارائه دهد. به دلیل تفاوت سرفصل‌ها و اصول مبانی مدیریت مالی در صنعت ساخت، تجزیه‌وتحلیل مالی نیز بر اساس معیارها و دستورالعمل‌های تدوین‌شده مختص این صنعت انجام می‌شود. این مبانی تفاوت‌های بسیاری با معیارهای مدیریت مالی در شرکت‌های پروژهمحور در کشور دارد. در ابتدا به پیش‌بینی شبکه جریان‌های نقدینگی پروژه و شبکه جریان‌های نقدینگی سازمان پرداخته و سپس به نحوه به‌روزرسانی و گزارش‌گیری آنها در طول چرخه حیات پروژه پرداخته خواهد شد. گزارشات بدست آمده از هزینه‌ها، شبکه جریان نقدینگی و تأمین مالی به تصمیم‌گیری صحیح، مدیریت مالی مناسب و تعیین و تأمین هزینه احتیاطی موردنیاز، کمک شایانی خواهد کرد. برای آشنایی بیشتر با ذخیره احتیاطی مقاله "ذخیره احتیاطی در مدیریت پروژه چیست؟" را مطالعه نمایید. در نهایت مراکز سود، تحلیل شده و اطلاعات بدست آمده برای برآورد مناسب پروژه‌های آتی، مستند خواهند شد. برای مطالعه بیشتر به مقاله "برآورد هزینه پروژه؛ تعریف، اجزا، سطوح، فرایند و اهمیت استفاده از نرم‌افزار" مراجعه فرمایید.
جمع‌بندی مدیریت مالی و حسابداری در صنعت ساخت چه تفاوتی با دیگر صنایع دارد
در پایان، ضرورت اتخاذ یک رویکرد یکپارچه و همگرا در حوزه‌های حسابداری، مدیریت هزینه و مالی در صنعت ساخت بیش‌ازپیش مشهود است. موفقیت در پروژه‌های ساخت با به‌کارگیری استراتژی‌های دقیق برآورد هزینه، کنترل سیستماتیک منابع و تحلیل‌های پیشرفته جریان‌های نقدینگی حاصل می‌شود. باید توجه داشت که ساختار سازمان‌های پروژهمحور با سایر سازمان‌ها تفاوت داشته و استانداردهای مشخصی برای مدیریت مالی، حسابداری و کنترل هزینه‌ها در این سازمان‌ها تعریف شده است. این استانداردها نه‌تنها گزارش‌های ساختاریافته‌ای برای کنترل هزینه‌ها ارائه می‌دهند، بلکه با فرایند کمی‌سازی تاخیرات مالی نیز یکپارچه هستند. فرایندها و استانداردهای مذکور در دوره مدیریت یکپارچه مالی، حسابداری و هزینه در پروژه و سازمان‌های پروژهمحور به تفصیل شرح داده شده و رویکردی عملی و یکپارچه برای حسابداری، مدیریت هزینه و مدیریت مالی در سطوح پروژه و سازمان، برای ایجاد امکان تصمیم‌گیری صحیح و در لحظه ارائه داده شده است. فرایند کلی حسابداری، مدیریت هزینه و مدیریت مالی پروژه‌ها و سازمان‌های پروژهمحور در ویدیو زیر قابل مشاهده است.
در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است
1. حسابداری در پروژه‌های صنعت ساخت چه تفاوت‌هایی با دیگر صنایع دارد؟
2. مدیریت هزینه در پروژه‌های صنعت ساخت چگونه انجام می‌شود؟
3. مدیریت مالی در پروژه‌های صنعت ساخت چه ویژگی‌هایی دارد؟
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش‌های مؤسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، دوره‌ای در سطح مهارت‌های سخت با عنوان "مدیریت یکپارچه مالی، حسابداری و هزینه در پروژه و سازمان‌های پروژه محور" ارائه شده است که نه‌تنها ساختار مدیریت مالی و حسابداری پروژه را به‌صورت کامل و اجرایی آموزش می‌دهد، بلکه یکپارچگی این ساختار را با ساختارهای برآورد هزینه، کنترل و مدیریت هزینه و شبکه جریان نقدینگی، بحث‌های مدیریت اسناد و مدارک، آنالیز تأخیرات، مدیریت ادعا و مبانی حقوقی و قراردادی به‌صورت کامل آموزش داده می‌شود. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره‌ها و تاریخ برگزاری آنها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
دانلود جزئیات این مقاله
