برآورد هزینه در پروژه‌های صنعت ساخت یکی از مهمترین و درعین‌حال چالش‌برانگیزترین بخش‌های این صنعت است. دقت در برآوردها میتواند تاثیر مستقیمی بر سودآوری پروژه داشته باشد، ممکن است یک برآورد اشتباه در یک پروژه باعث ورشکستگی شما نشود، اما چند پروژه غیر سودده میتواند کسب‌وکار شما را برای همیشه تعطیل کند. در مقابل، یک برآورد دقیق به پیمانکاران کمک می‌کند تا منابع را به‌درستی مدیریت کرده، از هزینه‌های اضافی جلوگیری کرده و جریان نقدینگی پروژه را بهینه کنند.
امروزه، نرم‌افزارهای متره و برآورد امکان برآوردهای هوشمندانه و دقیق‌تر را فراهم کرده‌اند. اما همچنان لازم است که پیمانکاران اطلاعات کافی در مورد پروژه داشته باشند تا بهره‌وری و دقت کار را افزایش دهند. در این مقاله، به بررسی رایج‌ترین اشتباهات در برآورد هزینه‌های صنعت ساخت و راهکارهای جلوگیری از آنها می‌پردازیم (پیش‌ازاین در مقاله برآورد هزینه پروژه؛ تعریف، اجزا، سطوح، فرآیند و اهمیت استفاده از نرم‌افزار با اصول برآورد هزینه آشنا شدیم).
1. عدم بازید از محل پروژه
یکی از مهمترین مراحل در فرایند برآورد، بازدید از محل پروژه است. این بازدیدها اغلب برای ارائه پیشنهاد قیمت الزامی هستند، زیرا شرایط خاص کارگاه ممکن است بر هزینه‌های نهایی تاثیر بگذارد. همچنین، پیمانکاران جزء که کارشان تحت تاثیر شرایط محیطی قرار می‌گیرد نیز باید از محل پروژه بازدید کنند تا برآوردهایشان را دقیق‌تر انجام دهند. عدم انجام این کار ممکن است باعث بروز هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده در مراحل بعدی شود.
2. نتیجه‌گیری عجولانه و استفاده از فرضیات نادرست
فشار کاری زیاد و کمبود زمان، پیمانکاران را وادار می‌کند که بدون صرف زمان کافی برای بررسی دقیق داده‌ها، تصمیم‌گیری کنند. اما نادیده‌گرفتن مرحله تحقیق و تحلیل میتواند منجر به هزینه‌های اضافی و مشکلات جدی در طول پروژه شود.
برآورد دقیق نیازمند تصمیم‌گیری‌های منطقی و مبتنی بر داده‌های واقعی است. حدس و گمان و تصمیمات غیرمستند ممکن است منجر به کاهش حاشیه سود و افزایش هزینه‌های پروژه شود.
استفاده از نرم‌افزارهای متره و برآورد میتواند به پیمانکاران کمک کند تا فرایند برآورد را بدون نیاز به حدس و گمان انجام دهند و دقت را افزایش دهند (در مقاله مدیریت دفتر فنی در پروژه‌های صنعت ساخت به برخی از پرکاربردترین نرم‌افزارهای دفتر فنی اشاره کردیم).
3. اشتباه در محاسبات احجام
برآورد دقیق با متره دقیق آغاز می‌شود. استفاده از نرم‌افزارهای متره میتواند دقت برآوردها را افزایش دهد، اما این ابزارها تنها به‌اندازه مهارت کاربرانشان مؤثر هستند. بنابراین، آموزش صحیح استفاده از این نرم‌افزارها برای برآوردکنندگان ضروری است. هرگونه اشتباه در متره میتواند کل برآورد را تحت تاثیر قرار دهد. به‌عنوان‌مثال اشتباه در محاسبه میزان مصالح میتواند منجر به کمبود یا مازاد مصالح در پروژه شود (برای آشنایی بیشتر به مقاله متره و برآورد در صنعت ساخت مراجعه کنید).
4. عدم توجه به الحاقیه قرارداد
قبل از ارائه پیشنهاد قیمت، بررسی الحاقیه قرارداد امری ضروری است. الحاقیه قرارداد ممکن است شامل تغییرات در طراحی، تغییر تاریخ مناقصه یا سایر جزئیات مهم باشند. عدم توجه به این موارد میتواند باعث ارائه برآوردهای نادرست و در نتیجه زیان مالی شود. در صورتی‌که پس از ارسال پیشنهاد، الحاقیه جدیدی منتشر شود، لازم است برآوردها بازبینی و مجدداً ارسال شوند.
5. عدم دقت کافی در برآورد هزینه‌های نیروی کار
به طور میانگین، ۶۰ درصد از بودجه پروژه‌های صنعت ساخت به هزینه‌های نیروی کار اختصاص دارد. بنابراین، برآورد دقیق این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگام محاسبه هزینه‌های نیروی کار، باید مواردی مانند نرخ‌های دستمزد، ساعات کار موردنیاز و الزامات قانونی مانند حداقل دستمزدها را در نظر گرفت. نادیده‌گرفتن این موارد ممکن است منجر به افزایش هزینه‌های غیرمنتظره و مشکلات در پرداخت حقوق کارگران شود.
6. عدم دقت کافی در برآورد هزینه مصالح و چالش‌های تامین به موقع آنها
هزینه مصالح به‌طور مداوم در حال تغییر است، بنابراین برآورد دقیق این بخش دشوار است. ایجاد ارتباطات قوی با تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان میتواند به پیمانکاران کمک کند تا قیمت‌های به‌روز و دقیق‌تری داشته باشند. همچنین، این ارتباطات می‌توانند در یافتن مصالح جایگزین که از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، کمک کنند.
تأمین به‌موقع مصالح، نقش حیاتی در کنترل هزینه‌های پروژه دارد. تاخیر در فرایند تأمین ممکن است باعث افزایش هزینه‌ها و بروز مشکلات در برنامه‌ریزی پروژه شود.
با بررسی دقیق نیازهای پروژه و برنامه‌ریزی صحیح برای تأمین مصالح اولیه، پیمانکاران می‌توانند از هزینه‌های اضافی و تاخیرهای غیرضروری جلوگیری کنند.
7. بی‌توجهی به تغییرات در روند بازار
هر پروژه‌ای شرایط و چالش‌های منحصربه‌فردی دارد. تکیه بر استراتژی‌های برآورد هزینه پروژه‌های قبلی ممکن است در پروژه‌های جدید کارایی نداشته باشد. پیمانکاران باید برآوردهای خود را بر اساس نیازهای خاص هر پروژه و با در نظر‌گرفتن روندهای جدید بازار تنظیم کنند. این شامل بررسی هزینه‌های مصالح اولیه، دستمزدها و سایر متغیرهای اقتصادی است که می‌توانند بر هزینه‌های کلی پروژه تاثیر بگذارند.
8. نادیده‌گرفتن ریسک‌ها و ذخیره احتیاطی
تمامی پروژه‌های صنعت ساخت دارای ریسک‌های مختلفی هستند. انجام یک ارزیابی ریسک به پیمانکاران کمک می‌کند تا تصمیم بگیرند که در مناقصه شرکت کنند یا خیر. همچنین، در نظر‌گرفتن ذخیره احتیاطی برای پوشش ریسک‌ها و هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده ضروری است. علاوه بر این، هزینه‌های بالاسری و هزینه‌های غیر مستقیم مانند هزینه مجوزها، بازرسی‌ها و ... نیز باید در برآوردها لحاظ شوند (برای آشنایی بیشتر به مقاله ذخیره احتیاطی در مدیریت پروژه چیست؟ مراجعه کنید).
9. عدم بررسی کیفیت محاسبات
همه افراد ممکن است دچار اشتباه شوند. برای اطمینان از دقت برآوردها، پیمانکاران باید اسناد پروژه، مشخصات فنی و اصلاحات احتمالی را با دقت بررسی کنند. بررسی مجدد محاسبات و تأیید آنها، قبل از ارسال نهایی برآورد، میتواند از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کند.
جمع‌بندی اشتباهات مهلک در برآورد هزینه‌های پروژه
برآوردهای نادرست، یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی پیمانکاران در صنعت ساخت است. اشتباه در برآورد هزینه‌ها میتواند منجر به زیان مالی، تاخیر در تحویل پروژه و مشکلات جریان نقدینگی شود.
برای اطمینان از برآوردهای دقیق، پیمانکاران باید به فاکتورهای کلیدی مانند نیازهای پروژه، هزینه‌های به‌روز مصالح، ساعت‌های کاری موردنیاز و هزینه‌های بالاسری توجه کنند. همچنین، استفاده از نرم‌افزارهای متره و برآورد و ابزارهای تحلیل داده میتواند به افزایش دقت برآوردها و کاهش ریسک‌های مالی کمک کند.
در نهایت، با اتخاذ رویکردی دقیق و هوشمندانه در فرایند برآورد، پیمانکاران می‌توانند پروژه‌های سودآورتری اجرا کرده و رقابت‌پذیری خود را در بازار صنعت ساخت افزایش دهند.
در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است
1. چرا برآورد هزینه در پروژه‌های صنعت ساخت مهم است؟
2. چه اشتباهات رایجی در برآورد هزینه‌ها در صنعت ساخت وجود دارد؟
3. چرا توجه به الحاقیه قرارداد و تغییرات آن ضروری است؟
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش‌های مؤسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت دفتر فنی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، دوره‌ای با عنوان "متره و برآورد براساس فهرست‌بهای ابنیه و نرم‌افزار مربوطه" ارائه شده است که به آموزش کامل متره و برآورد پروژه‌های صنعت ساخت همراه با پیاده‌سازی یک پروژه واقعی در نرم‌افزارهای متره و برآورد می‌پردازد. همچنین در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، دوره‌ای در سطح مهارت‌های سخت با عنوان "مدیریت یکپارچه مالی، حسابداری و هزینه در پروژه و سازمان‌های پروژه محور" ارائه شده است که نه‌تنها ساختار مدیریت مالی و حسابداری پروژه را به‌صورت کامل و اجرایی آموزش می‌دهد، بلکه یکپارچگی این ساختار را با ساختارهای برآورد هزینه، کنترل و مدیریت هزینه و شبکه جریان نقدینگی به‌صورت کامل آموزش داده می‌شود. جهت آشنایی با سایر دوره‌ها و تاریخ برگزاری آنها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
[1] Five Mistakes To Avoid When Estimating a Construction Project, Ed Williams.
[2] Eight Common Construction Estimating Mistakes, Kaiya Barrett.
دانلود جزئیات این مقاله
