در مقالات گذشته به معرفی مشارکت‌های دولتی – خصوصی (PPP) و عوامل موفقیت در این روش و تفاوت‌های بکارگیری این روش در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه پرداختیم. اما یکی از موضوعات بسیار مهم در این نوع قراردادها، بحث ریسک‌ها و تامین مالی است که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد. این موضوع از آن جهت از اهمیت زیادی برخوردار است که در قراردادهای مشارکت دولتی - خصوصی (PPP)، بخش دولتی اقدام به امضای قرارداد با بخش خصوصی به منظور انجام اقداماتی نظیر تامین مالی، طراحی، ساخت، بهره برداری و نگهداری می‌نماید. طبیعتا این موضوع می‌تواند ریسکهای زیادی را برای پروژه‌ها و بخش خصوصی نیز به همراه داشته باشد.
1. تامین مالی PPP و ریسکهای موجود
اگرچه در سال‌های اخیر مطالعات بسیاری بر روی قراردادهای مشارکت دولتی و خصوصی انجام شده است، اما اغلب این مطالعات از نگاه سرمایه‌گذاران (Financiers) نبوده و ریسک‌ها و مسائلی را که سرمایه‌گذاران و تامین‌کنندگان مالی در این نوع قراردادها با آنها مواجه هستند، کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. در یکی از تحقیقات خوبی که در دانشگاه انگلستان توسط آقای Demirag و همکارانش در سال 2011 انجام شده است [(1)]، این موارد از نگاه سرمایه‌گذاران بررسی شده و نتایج آن با تحلیل آماری در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. اگرچه قراردادهای مشارکت دولتی - خصوصی (PPP) می‌تواند به حالت‌های مختلفی اجرا شود، اما در این مطالعه مدل رایج‌تر و قدیمی‌تر آن یعنی PPP/PFI مورد بررسی قرار گرفته است. در این روش، بخش خصوصی اقدام به طراحی، ساخت، تامین مالی و بهره‌برداری پروژه نموده و در عوض درآمد حاصله از بهره‌برداری را از آن خود می‌نماید. در این تحقیق که بر روی سرمایه‌گذاران تمرکز نموده است، دلایلی که باعث می‌شود این سرمایه‌گذاران با وجود ریسکهای زیاد در یک پروژه PFI سرمایه‌گذاری نموده، بررسی شده و درک آنها درباره این ریسک‌ها و روش مواجه شدن‌شان برای محدودسازی و پاسخ به این ریسک‌ها نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. این ریسک‌ها در این مطالعه در بخش‌های طراحی و ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری، تقاضا، تکنولوژی، قوانین، تامین مالی پروژه، مباحث پیمانکاری و مسائل تجاری و سیاسی دسته‌بندی و مطالعه گردیده است. البته این مطالعه در ابتدا به بررسی نقش سرمایه‌گذاران در مدل PFI در قراردادهای مشارکت دولتی و خصوصی پرداخته و مدیریت ریسکی که در این نوع پروژه‌ها توسط این سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد را نیز مورد ارزیابی قرار داده است.
شکل 1. روش‌های کاهش ریسک از سوی سرمایه‌گذاران
2. نتیجه‌گیری
اگرچه نتایج بسیاری در این مطالعه بدست آمده و مورد بحث قرار گرفته است، اما بخش مهم این نتایج اشاره می‌نماید که اگر سرمایه‌گذاران در این نوع پروژه‌ها با محدوده ریسکهای فراوانی مواجه باشند، عموما سعی می‌کنند این ریسک‌ها را به پیمانکاران جزء (Subcontractors) منتقل نمایند، که این خود می‌تواند اقدامی خطرناک باشد. این اتفاق در بسیاری از قراردادهای بین‌المللی که طرف سرمایه‌گذار خارجی و پیمانکاران جزء داخلی می‌باشند، رایج بوده و نیازمند دقت بیشتری خواهد بود. در این مطالعه اغلب این سرمایه‌گذاران به این موضوع اشاره نموده‌اند که ترجیحا با مشارکت افراد و شرکت‌های آشنا که قبلا اقدام به همکاری با آنها پرداخته‌اند، وارد همکاری می‌شوند که این خود مانعی در ورود سایر شرکت‌ها به پروژه‌ها و افزایش سطح رقابت‌پذیری گردیده و می‌تواند نتایج منفی را در بخش اقتصاد کلان به همراه داشته باشد. البته در بخش نتیجه‌گیری این مطالعه به این نکته اشاره شده است که اگرچه این روش یک روش بین‌المللی است، اما تعمیم دادن نتایج این تحقیق به کشورهای دیگر نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
شکل 2. تخصیص ریسک در پروژه‌های PFI
- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت‌های سخت (کارشناسی- اجرایی) دوره‌ای با عنوان "تامین مالی پروژه" و همچنین در سطح مهارت‌های سخت (ارشد- استراتژی) دوره‌هایی تحت عنوان "قراردادهای ساخت" و "استراتژی مدیریت قرارداد" دیده شده است. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره‌ها و تاریخ برگزاری آن ها می توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید
دانلود جزئیات این مقاله
