در مقالات گذشته به معرفی مشارکت های دولتی – خصوصی (PPP) و عوامل موفقیت در این روش و تفاوت های بکارگیری این روش در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه پرداختیم. اما یکی از موضوعات بسیار مهم در این نوع قراردادها، بحث ریسکها و تامین مالی است که نیاز به بررسی دقیقتری دارد. این موضوع از آن جهت از اهمیت زیادی برخوردار است که در قراردادهای مشارکت دولتی - خصوصی (PPP)، بخش دولتی اقدام به امضای قرارداد با بخش خصوصی به منظور انجام اقداماتی نظیر تامین مالی، طراحی، ساخت، بهره برداری و نگهداری مینماید. طبیعتا این موضوع میتواند ریسکهای زیادی را برای پروژه ها و بخش خصوصی نیز به همراه داشته باشد.
1. تامین مالی PPP و ریسک های موجود
اگرچه در سالهای اخیر مطالعات بسیاری بر روی قراردادهای مشارکت دولتی و خصوصی انجام شده است، اما اغلب این مطالعات از نگاه سرمایه گذاران (Financiers) نبوده و ریسک ها و مسائلی را که سرمایه گذاران و تامین کنندگان مالی در این نوع قراردادها با آنها مواجه هستند، کمتر مورد ارزیابی قرار گرفته است. در یکی از تحقیقات خوبی که در دانشگاه انگلستان توسط آقای Demirag و همکارانش در سال 2011 انجام شده است [(1)]، این موارد از نگاه سرمایه گذاران بررسی شده و نتایج آن با تحلیل آماری در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. اگرچه قراردادهای مشارکت دولتی - خصوصی (PPP) میتواند به حالتهای مختلفی اجرا شود، اما در این مطالعه مدل رایج تر و قدیمی تر آن یعنی PPP/PFI مورد بررسی قرار گرفته است. در این روش، بخش خصوصی اقدام به طراحی، ساخت، تامین مالی و بهره برداری پروژه نموده و در عوض درآمد حاصله از بهره برداری را از آن خود مینماید. در این تحقیق که بر روی سرمایه گذاران تمرکز نموده است، دلایلی که باعث میشود این سرمایه گذاران با وجود ریسکهای زیاد در یک پروژه PFI سرمایه گذاری نموده، بررسی شده و درک آنها درباره این ریسکها و روش مواجه شدنشان برای محدودسازی و پاسخ به این ریسکها نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. این ریسکها در این مطالعه در بخشهای طراحی و ساخت، راه اندازی و بهره برداری، تقاضا، تکنولوژی ، قوانین، تامین مالی پروژه، مباحث پیمانکاری و مسائل تجاری و سیاسی دسته بندی و مطالعه گردیده است. البته این مطالعه در ابتدا به بررسی نقش سرمایه گذاران در مدل PFI در قراردادهای مشارکت دولتی و خصوصی پرداخته و مدیریت ریسکی که در این نوع پروژه ها توسط این سرمایه گذاران صورت میگیرد را نیز مورد ارزیابی قرار داده است.
شکل 1. روش های کاهش ریسک از سوی سرمایه گذاران
2. نتیجه گیری
اگرچه نتایج بسیاری در این مطالعه بدست آمده و مورد بحث قرار گرفته است، اما بخش مهم این نتایج اشاره مینماید که اگر سرمایه گذاران در این نوع پروژه ها با محدوده ریسکهای فراوانی مواجه باشند، عموما سعی میکنند این ریسک ها را به پیمانکاران جزء (Subcontractors) منتقل نمایند، که این خود میتواند اقدامی خطرناک باشد. این اتفاق در بسیاری از قراردادهای بین المللی که طرف سرمایه گذار خارجی و پیمانکاران جزء داخلی میباشند، رایج بوده و نیازمند دقت بیشتری خواهد بود. در این مطالعه اغلب این سرمایه گذاران به این موضوع اشاره نموده اند که ترجیحا با مشارکت افراد و شرکتهای آشنا که قبلا اقدام به همکاری با آنها پرداخته اند، وارد همکاری میشوند که این خود مانعی در ورود سایر شرکتها به پروژه ها و افزایش سطح رقابت پذیری گردیده و میتواند نتایج منفی را در بخش اقتصاد کلان به همراه داشته باشد. البته در بخش نتیجه گیری این مطالعه به این نکته اشاره شده است که اگرچه این روش یک روش بین المللی است، اما تعمیم دادن نتایج این تحقیق به کشورهای دیگر نیاز به بررسی های بیشتری دارد.
شکل 2. تخصیص ریسک در پروژه های PFI
- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت های سخت (کارشناسی- اجرایی) دوره ای با عنوان "تامین مالی پروژه" و همچنین در سطح مهارت های سخت (ارشد- استراتژی) دوره هایی تحت عنوان "قراردادهای ساخت" و "استراتژی مدیریت قرارداد" دیده شده است. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره ها و تاریخ برگزاری آن ها می توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
دانلود جزئیات این مقاله
