حیات انسان ها همواره تحت تاثیر بلایای طبیعی بوده و بدون شك سیلاب بعنوان مهیب ترین بلای طبیعی در جهان محسوب می شود. افزایش جمعیت و دارایی ها در سیلاب دشتها، تغییرات هیدرو سیستم ها و اثرات مخرب فعالیتهای انسانی، از دلایل عمده این روند افزایشی بوده که بیشترین تخریب ها در بخش فرسایش خاک، کاهش نرخ نفوذپذیری خاک و رشد شتابان بیابان زایی بوده است. براساس آمار، ایران، رتبه نخست فرسایش خاك در جهان به شمار می‌رود. این در حالی است که سیلاب های آنی، خطرناک ترین نوع سیل هستند، زیرا آنها قدرت مخرب سیل را با سرعت باور نکردنی و اثرات غیر قابل پیش بینی سیل ترکیب می کنند.
شکل 1. نقشه حساسیت به سیل در کشور ایران
1. مدیریت سیلاب ها
از طرفی باید به این موضوع اذعان نمود که رویارویی با پدیده سیل به یک امر اجتناب ناپذیر تبدیل گردیده است. اما سوال اصلی آنست که به چه صورت میتوان در مدیریت این موضوع موفق بود؟ یکی از مواردی که اهمیت زیادی دارد، آنست که باید در ابتدا نگرشمان را به این پدیده تغییر دهیم. این موضوع بدان معنی است که باید به جای "مهار سیلاب" به فکر "مدیریت سیلاب" باشیم. موضوعی که به جای تمرکز بر روی "طرحهای دفاع در برابر سیل" بر روی "انعطاف‌پذیری در مقابل سیل" تمرکز مینماید. البته این موضوع به شرایط فرهنگی هر کشوری نیز وابسته بوده و در جامعه ای که مسئولیت ها تقسیم گردیده و نهادها و ارگانهای مختلف هر یک در زمینه هایی از رفع نیاز های جامعه و در مرزهای خاص اداری و جغرافیایی وظیفه مند شده اند، امری متفاوت میباشد. تجربه سیلاب گلستان نشان داد که مدیریت مشترک بین دولت و سازمان های مردم نهاد (سمن)، میتواند به مدیریت بهینه بحران سیل کمک فراوانی نماید. به طور مثال، اقدامات موضعی انجام شده توسط یک ارگان در بخشی محدود از مناطق سیل خیز، که با هدف کاهش خسارات نیز صورت می گیرد، سیل را از لحاظ زمانی و مکانی به منطقه دیگر منتقل میکند و منجر به بروز فاجعه ای بدتر در دیگر مناطق میگردد.
2. مشارکت شرکت های کوچک و متوسط در کاهش خطرات سیل
تحقیقات زیادی در راستای کاهش خطرات سیل نیز صورت پذیرفته است. در یکی از تحقیقات بسیار خوبی که در سال 2018 توسط Neise و همکاران صورت پذیرفته است ([1])، دو شهر جاکارتا و سمارنگ کشور اندونزی به عنوان نمونه برای انجام مطالعات در نظر گرفته شده اند. این مطالعه نشان میدهد که سازمانهای خصوصی کوچک یا متوسط علاقه کمی به مشارکت در مدیریت سیلاب داشته و کماکان تمایل به کار انفرادی دارند. البته این مطالعه به بررسی عواملی پرداخته است که باعث افزایش تمایل این سازمانها به مشارکت در موضوع مدیریت سیلاب میگردد. این مطالعه به بررسی سناریوهای مختلف با حضور 120 نوع از این شرکتها پرداخته تا نتایج جالبی را بدست آورد. این مطالعه در بخش نتیجه گیری بر اهمیت مشارکت بخش های خصوصی جهت کاهش اثرات مخرب در سالهای اخیر تاکید نموده و بر لزوم چارچوب سندای برای مشارکت بخش های کوچک برای کاهش اثرات ریسک تاکید میکند و بخش خصوصی را به عنوان یک بازیگر مهم در این امر عنوان مینماید. قابل ذکر است که چارچوب سندای مهم ترین راهبرد كاهش خطرپذیری بلایای سازمان ملل متحد در سال های 2015 الی 2030 است و در سومین كنفرانس جهانی سازمان ملل متحد در شهر سندای كشور ژاپن، در 18 مارس سال 2015 به تصویب رسید.
اگرچه در سال های گذشته به اهمیت مشارکت بخش خصوصی در کاهش ریسک پی برده شده است، اما با این وجود، مشارکت بخش خصوصی بسیار پایین است. شرکت های کوچک و متوسط به عنوان محرک اصلی در رفاه اقتصادی و اجتماعی جامعه، میتوانند در کاهش خطرات بلایای طبیعی از جمله سیل نقش بسزایی را ایفا کنند. بر اساس نتایج مطالعات انجام شده، 43.3 درصد از افراد شرکت کننده در یک نظر سنجی، تمایل به مشارکت برای کاهش خطرات سیل دارند. بخشی از نتایج بدست آمده از این مطالعه عبارتند از:
الف- بین حمایت جامعه و تمایل به مشارکت بخش خصوصی رابطه مثبت وجود دارد.
ب- کاهش فشار سیاسی، تمایل به مشارکت بخش خصوصی را افزایش خواهد داد.
پ- شرکت های کوچک، تمایل نسبتا بیشتری به مشارکت خواهند داشت.
ت- میزان وقوع سیل، تاثیر مثبتی برای افزایش تمایل به مشارکت دارد.
ث- رفتارهای ریسک پذیری و شرایط رقابتی در شرکت ها به عنوان عوامل تعیین کننده برای احتمال مشارکت شرکت های کوچک و متوسط تلقی میشوند.
3. نتیجه گیری
به طور کلی و بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیقات، میتوان گفت که شرکت های کوچک و متوسط میتوانند در کاهش اثرات مخرب سیل نقش بسزایی ایفا کنند، اما رفتار اجتماعی محدودی از خود نشان میدهند. یکی از عوامل تاثیر گذار که در تمایل به مشارکت شرکت های کوچک و متوسط وجود دارد، حمایت دولت و مقامات سیاسی از شرکت ها در شرایط خاص است. به طور کلی، مشارکت بخش خصوصی میتواند به عنوان یک ابزار امیدوار کننده برای کاهش خطرات سیل باشد، اما ظاهرا موانعی وجود دارد که تمایل شرکت های کوچک و متوسط را در این امر محدود می کند.
- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت های سخت، دوره ای با عنوان (مدیریت پایداری پروژه) به صورت جامع ارائه شده است که بسیاری از این مبانی را در بر میگیرد. همچنین، دوره های "برنامه ریزی، زمانبندی، ارزیابی و کنترل پروژه" و "اجرا و مدیریت پروژه به روش اصول ناب" پیش نیازهای اصلی این دوره هستند. به جهت آشنایی با سایر دوره ها و تاریخ برگزاری آن ها می توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
دانلود جزئیات این مقاله
