قراردادهای مشارکت بخش دولتی و خصوصی (Public-Private Partnership) که به PPP معروف است، علاقه‌مندان بسیار زیادی را در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جذب نموده است. بسیاری بر این باورند که PPP که بیشتر برای توسعه زیرساخت‌های عمومی استفاده می‌شود، به نسبت مدل‌های سنتی قراردادی ارزش بالاتری را تولید نموده و این افراد علت این امر را در مدیریت و نگهداری بهتر زیرساخت های عمومی، توسط بخش خصوصی میدانند. اما باید بدانیم که اگر مدل PPP به شکل صحیح و با در نظر گرفتن نقاط ضعف، قوت و محدودیت های آن اجرا نشود، میتواند منجر به شکست پروژه گردد. در مقاله ای که توسط آقای Osei-Kyei در سال 2016 میلادی به چاپ رسیده است، به مقایسه محدودیت های اجرای PPP در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته پرداخته شده است [(1)].

بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود در روش PPP در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته، باعث شناخت بهتر و همچنین درک بهتر در استفاده از این روش می‌شود. روش عمومی - خصوصی (دولتی - خصوصی) PPP در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته بسیار مورد توجه قرار گرفته و محبوبیت زیادی را کسب کرده است، اما با این وجود و به رغم تلاش‌های دولت‌ها و با ایجاد سیاست‌های حمایتی مناسب برای استفاده از این روش، در سالیان گذشته شاهد موارد شکست بسیاری در چنین پروژه‌هایی بودیم که باعث ایجاد نگرانی در کشورها برای استفاده از این روش شده است. شکست در استفاده از این روش تنها به کشورهای درحال توسعه منتهی نگردیده، بلکه در کشورهای توسعه یافته نیز موارد زیادی بوده است که پروژه را با شکست روبه‌رو ساخته است. بعضی از این پروژه‌ها عبارتند از:
الف- پروژه Sydney Cross City Tunnel در کشور استرالیا
ب- پروژه Western Harbour Crossing در کشور هنگ کنگ
ج- پروژه Hangzhou Bay Cross-sea Bridge در کشور چین
د- پروژه Bangkok Elevated Road System در کشور تایلند

شکل 1. پروژه Hangzhou Bay Cross-sea Bridge در کشور چین

محدودیت‌های اجرایی در مشارکت دولتی و خصوصی

با توجه به اینکه روش مشارکت‌های دولتی - خصوصی (PPP) به یک رویه جهانی تبدیل شده است، بسیار حائز اهمیت است که با محدودیت‌های موجود در این روش آشنا شویم. این آشنایی به سرمایه‌گذاران خصوصی، مشاوران و تامین‌کنندگان مالی، این امکان را می‌دهد که با چالش‌های بالقوه موجود در این روش آشنا گردیده و همچنین به دولت‌هایی که از این روش استفاده می‌کنند این امکان را می‌دهد که در راستای کاهش ریسک‌ها و محدودیت‌ها، سیاست‌های جدیدی اتخاذ نموده و در نهایت دولت‌هایی که قصد استفاده از این روش را دارند، می‌توانند با انجام اقدامات پیشگیرانه و اتخاذ سیاست‌های مناسب، در پیاده‌سازی این روش موفق ظاهر شوند.

در مطالعه انجام شده [(1)] دو کشور هنگ کنگ (توسعه یافته) و غنا (در حال توسعه) به جهت ارزیابی محدودیت‌های استفاده از روش مشارکت‌های دولتی – خصوصی انتخاب شده است و سعی شده که تفاوت‌ها و شباهت‌های اجرای این روش را در این دو نوع کشور به صورت تجربی بررسی نموده، تا در نهایت مدلی برای بهبود اجرای PPP در کشورهای در حال توسعه ارائه نماید.

شکل 2. محدودیت‌های پیاده‌سازی PPP طبق مطالعات انجام شده

بر اساس نتایج نظرسنجی انجام شده می‌توان به این نتیجه رسید که پاسخ‌دهندگان از غنا و هنگ کنگ، اهمیت 6 مورد از 15 محدودیت پیاده‌سازی را متفاوت می‌بینند. این نتایج تفاوت در ویژگی‌های روش PPP در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته را تایید می کند. چهار محدودیت با تفاوت‌های قابل‌توجه در غنا بالاتر از هنگ‌کنگ بوده و به فضای کلی سرمایه‌گذاری پروژه‌های PPP مربوط می‌شوند، که عبارتند از:
الف- فقدان تجربه و مهارت‌های مناسب در ارائه پروژه PPP
ب- شرایط اقتصادی و تجاری ناپایدار
ج- فقدان دستورالعمل‌ها و رویه‌های سیاست جامع و روشن
د-  بازار مالی نابالغ است

همچنین دو محدودیت دیگر در هنگ کنگ بالاتر از غنا قرار گرفته است که به سازمان پروژه و مذاکرات مربوط می شوند، که عبارتند از:
الف- تخصیص نادرست و انتقال ناقص ریسک‌ها
ب- هزینه‌های بالای مشارکت و معامله

همچنین بر اساس نتایج، تأخیر طولانی در نهایی کردن مذاکرات و تأخیر طولانی به دلیل بحث‌های سیاسی، از محدودیت‌های حیاتی در هر دو کشور است.

شکل 3. میانگین رتبه‌بندی و نتایج بدست آمده در محدودیت‌های پیاده‌سازی PPP در غنا و هنگ کنگ

- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.

جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI

در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، در سطح مهارت‌های سخت (کارشناسی - اجرایی و ارشد - استراتژی) و در سطح مهارت‌های نرم دوره‌های مختلفی متناسب با افزایش دانش مدیران پروژه و پیاده‌سازی این مفاهیم در پروژه‌ها دیده شده است. در این نقشه راه، دوره‌ای با نام تامین مالی پروژه  در سطح 4 دیده شده است که به آموزش این مبانی به صورت جامعی خواهد پرداخت. به جهت آشنایی با سایر دوره‌ها و تاریخ برگزاری آن‌ها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.