ورود به عرصه مدیریت ساخت، ترکیبی از هیجان و چالش را به همراه دارد. فارغ‌التحصیلان این رشته فرصت کم‌نظیری دارند تا آموخته‌های خود را در پروژه‌های واقعی به کار گیرند، اما هم‌زمان با پیچیدگی‌های فنی، تصمیم‌گیری‌های لحظه‌ای، تعامل با ذی‌نفعان و حل مسائل پیش‌بینی‌نشده روبه‌رو می‌شوند. توانایی تبدیل مفاهیم نظری به راه‌حل‌های عملی، همراه با دیدگاهی کلان، تعهد به اخلاق، رعایت ایمنی و ارتباطات کارآمد در پروژه‌ها، کلید موفقیت در این صنعت پویاست. این مقاله، راهکارهای کاربردی برای مقابله با این چالش‌ها و گام نهادن در مسیر موفقیت مدیریت ساخت ارائه می‌‌دهد.

1. محدوده‌های کلیدی مدیریت ساخت 

به عنوان یک مدیر ساخت، اجزای متغیر زیادی وجود دارد که باید نسبت به آن‌ها آگاهی وجود داشته باشد. همکاری با یک تیم برای تکمیل پروژه‌ها می‌‌تواند بسیار ارزشمند باشد، به شرطی که چند نکته کلیدی مورد توجه قرار گیرند.

1.1. اهمیت ایمنی در مدیریت ساخت

ایمنی در محیط کارگاه، نه فقط یک دستورالعمل، بلکه یک فرهنگ است. رعایت آن نباید محدود به یک مرحله خاص باشد، بلکه باید در تمام مراحل و پروژه‌ها به صورت مداوم اجرا شود. ایمنی در محیط پروژه، امری نیست که بتوان به آن به صورت مقطعی توجه کرد، بلکه یک مسئولیت پیوسته است که باید در تمام مراحل و در تمام پروژه‌های ساخت به آن عمل شود (در این مقاله به مدیریت ایمنی در مراحل اولیه پروژه پرداخته شده است).
هدف یک مدیر، تنها نظارت بر اشتباهات و تخلفات نیست، بلکه باید این حس احتیاط را در تمامی ‌افراد حاضر در پروژه ایجاد کرد. با تمرکز بر رویه‌های اصولی، ارائه توضیحات واضح و ارتباط موثر، ایمنی کارکنان تضمین گردیده و انگیزه آنان افزایش خواهد یافت. این نکته باید مدنظر قرار گیرد که ماشین‌آلات قابل تعویض هستند و مصالح نیز می‌توانند خریداری شوند، اما ارزشمندترین دارایی‌ها در این صنعت، نیروهای کار می‌باشند.

2.1. اخلاق در مدیریت ساخت

رعایت اصول اخلاقی باید توسط مدیران ساخت مورد توجه قرار گیرد. مجموعه صنعت ساخت بر پایه سیستم عدالت، اعتماد و مسئولیت ‌به‌منظور عملکرد موثرتر پایه‌گذاری شده است. باید از هرگونه تخلف خودداری گردیده و همواره عملکردی شفاف ارائه شود. این اقدام، علاوه بر اینکه صحیح می‌باشد، موجب تضمین ماندگاری و موفقیت شغلی خواهد بود (در این مقاله به ویژگی‌های اصلی مدیر ساخت پرداخته شده است).
منشور اخلاقی موسسه سازندگان آمریکا (American Institute of Constructors)، تاکید می‌‌کند که سازندگان نباید در هیچ عمل فریبکارانه‌ای شرکت کنند، اطلاعات محرمانه را فاش کنند یا به طور مستقیم یا غیر مستقیم به شهرت افراد آسیب بزنند. شرکت در این اقدامات، پیامدهای مضری برای خود، کارفرما و سایر ذی‌نفعان خواهد داشت.

باید به خاطر داشت که به عنوان یک مدیر، افراد به شما به عنوان الگو نگاه می‌‌کنند. تعهد به اصول اخلاقی نه تنها اعتماد کارکنان به شما را آسان‌تر می‌کند، بلکه الهام بخش آن‌ها ‌به‌منظور حرکت در همین راستا بوده و منافع آن نصیب تمام صنعت ساخت خواهد گردید.

3.1. ارتباطات در مدیریت ساخت

به عنوان یک مدیر ساخت، ملزم به برقراری ارتباط به شیوه‌های مختلف خواهید بود. صدور دستورات و انتظار برای حصول نتایج، روشی کارآمد نبوده و به ندرت طبق برنامه پیش می‌‌رود. در عوض، لازم است که بتوانید به وضوح سخن بگویید، ارائه‌ها را سازماندهی کنید و به تماس‌های تلفنی و مکاتبات به موقع پاسخ دهید. در راس موارد گفته شده ارتباط موثر در صنعت ساخت، نیازمند گوش دادن است.
ایجاد خط ارتباط مستقیم بین خود و کارمندان، همکاران و مافوق به ایجاد جامعه‌ای پویا و عملکرد بهتر کمک می‌کند. اجازه دادن به دیگران برای ابراز نگرانی‌ها یا صحبت در مورد ایده‌ها می‌تواند به افزایش روحیه و اغلب به محصول نهایی بهتر منجر شود (در این مقاله به اهمیت ارتباطات موثر در مدیریت پروژه پرداخته شده است).

4.1. لزوم هماهنگی در پروژه‌ها

بررسی سناریوهای فرضی در دانشگاه‌ها به شناخت آنچه ممکن است در کارگاه‌ها رخ دهند کمک می‌کند. با این حال، این سناریوهای تمرینی فقط در محدوده یک دوره آموزشی وجود دارند و عواقب منفی به دنبال ندارند. در دنیای واقعی، هر اقدامی ‌بر نتیجه نهایی تأثیر می‌گذارد، بنابراین هر تصمیم باید با دقت بررسی شده و به درستی انجام شود. صرف زمان برای اطمینان از هماهنگی هر عنصر با چهارچوب بزرگتر، نتایج برتر را به طور مکرر تضمین خواهد کرد. سازماندهی و برنامه‌ریزی مناسب، به ویژه هنگام تلاش برای ارائه سه عنصر اصلی پروژه یعنی هزینه، زمان و کیفیت، بسیار حائز اهمیت است (در این مقاله به لزوم هماهنگی بین کارفرما و پیمانکار پرداخته شده است).

- بودجه باید به دقت نظارت شود: صرف هزینه‌های غیرضروری، بازسازی، تاخیر در پروژه و فراتر رفتن از بودجه باعث ایجاد کسری می‌شود که می‌تواند هم برای شما و هم برای کارفرما هزینه بر باشد (در این مقاله به بررسی مورد کنترل پروژه در جلوگیری از شکست پروژه‌ها پرداخته شده است).
- فعالیت باید در چهارچوب زمان‌بندی انجام شود: ضرب‌الاجل‌ها در دنیای واقعی فراتر از نمرات درسی هستند. اتمام کار به موقع، به پرداخت حقوق همه کمک می‌کند، اعتبار حرفه‌ای ایجاد می‌کند و اجازه می‌دهد تا پروژه، پس از اتمام ساخت، طبق برنامه‌ زمان‌بندی شروع به فعالیت کند.
- تلاش برای کیفیت بهتر: الزامات کیفیت، بی دلیل تعیین نشده‌اند. نیازهای کارفرما به دلایل مشخصی تعیین گردیده و پیشنهاد پذیرفته شده شرکت، باید با آن مطابقت داشته باشد. اطمینان از اتمام هر بخش مطابق استانداردهای مورد توافق، به بهبود روند کار کمک کرده و می‌تواند به تداوم همکاری‌های آتی منجر گردد.

2. اقدامات روزانه یک مدیر ساخت

دنیای ساخت مملو از تصمیماتی است که باید گرفته شوند، کارگرانی که باید محافظت شوند، کارفرمایانی که مستلزم حمایت هستند و مصالحی که برای تبدیل شدن به یک سازه جدید در نظر گرفته شده‌اند. به عنوان یک مدیر ساخت تازه‌وارد، مواجهه با این سیل تصمیمات، به یک‌باره، امری طاقت فرسا به نظر می‌رسد. در حالی که ایمنی، اخلاق، ارتباطات و سازماندهی از جمله مهم‌ترین اصول اساسی تلقی می‌شوند، اتخاذ برخی اقدامات عملی روزانه، تضمین کننده تسلط بر امور و انجام صحیح وظایف می‌باشد (در این مقاله به وظایف روزانه یک مدیر ساخت پرداخته شده است).

- جلسات موثر
جلسات، به ویژه جلسات ایمنی، یکی از بخش‌های اساسی فرایند ساخت هستند. این زمان، فرصتی است تا تمام افراد درگیر قبل از رفتن به محل کار، دفتر یا هر جای دیگر، تعامل رودررو داشته باشند. در یک جلسه، می‌توان تصمیمات مهم را به سرعت و بدون دردسر انتظار برای مکاتبات اتخاذ کرد.

- گزارش‌های کامل
برای آگاهی از اینکه آیا یک پروژه طبق برنامه پیش می‌رود یا خیر، باید گزارش‌ها مطالعه شوند. آگاه ماندن از روند پیشرفت پروژه می‌تواند به شما کمک کند تا از بروز اشتباهات جلوگیری کنید، اثربخشی کارکنان یا روش‌ها را ارزیابی کنید و برای اقدامات بعدی برنامه‌ریزی کنید. به عنوان مثال، آیا پروژه به دلیل شرایط آب و هوایی به تاخیر افتاده است؟ یا آیا مصالح اشتباه به محل کارگاه تحویل داده شده است؟ گزارش را بررسی کنید و سپس برای اصلاح مسیر پروژه اقدام کنید.

جمع‌بندی موفقیت در مدیریت ساخت

در مجموع، ورود به دنیای مدیریت ساخت پس از فارغ‌التحصیلی، نیازمند آگاهی از چالش‌ها و فرصت‌ها، به‌کارگیری دانش و مهارت‌ها، پایبندی به اصول اخلاقی و ایمنی، برقراری ارتباطات موثر و اتخاذ اقدامات روزانه هدفمند است. با رعایت این نکات، می‌‌توان مسیر حرفه‌ای خود را به بهترین شکل آغاز کرده و در این صنعت پویا، پیشرفت نمود.

در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است

1. چگونه می‌توان دانش و مهارت‌های تحصیلی را در پروژه‌های واقعی ساخت به کار گرفت؟
2. چرا رعایت اصول ایمنی و اخلاقی در صنعت ساخت از اهمیت بالایی برخوردار است؟
3. چرا ارتباطات موثر برای مدیر ساخت ضروری است؟

جایگاه این مبانی در آموزش های موسسه ACEMI

در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، در سطح مهارت‌های سخت (کارشناسی-اجرایی) دوره‌ای تحت عنوان مدیریت ساخت در طول چرخه حیات پروژه (پروژه‌های ساختمانی، زیرساختی و صنعتی) با هدف ترویج دانش مدیریت ساخت در کشورمان، به شکلی کاربردی ارائه گردیده است. جهت آشنایی با نحوه برگزاری و زمان برگزاری دوره‌های آموزشی این موسسه، می‌توانید به تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور مراجعه نمایید.

[1] aic-builds.org/how to get started in construction management after graduating