امروزه مدیریت پروژه‌ها به یکی از ارکان اصلی برای کاهش هزینه‌های پروژه و مدیریت موفق برای رسیدن به نتایج تعیین شده تلقی می‌گردد. صنعت ساخت نیز یکی از این صنایع بوده که به مدیر پروژه نیاز فراوانی دارد. این حساسیت حتی میتواند در پروژه‌های صنعت ساخت بالاتر بوده و پیچیدگی‌ها، ریسک‌ها و مقیاس بزرگ پروژه‌های صنعت ساخت باعث ایجاد الزام برای مدیریت پروژه‌های این صنعت گردد. یکی از این موارد را می‌توان مدلسازی اطلاعات ساخت1 (BIM) عنوان کرد که به کمک مدیران پروژه آمده است. مدل سازی اطلاعات ساخت (BIM)، تیم مدیریت پروژه را قادر می‌سازد تا پروژه را از طریق رویکرد مشارکتی مدیریت نموده و BIM میتواند نقش مهمی در بهبود نتایج پروژه و مدیریت پروژه ایفا کند. اما باید اشاره نمود که با وجود همه این مزایا، چالش‌های زیادی در پیاده‌سازی BIM وجود دارد که در ادامه به بررسی برخی از آنها پرداخته‌ایم.
1. چالش‌های پیاده‌سازی BIM
یکی از چالش‌های پیاده‌سازی BIM، ادغام BIM و سیستم و رویه‌های مدیریت پروژه به صورتی سنتی است. مواردی که باعث ایجاد موانع زیادی شده که برخی از آنها عبارتند از:
الف- عدم وجود نگاه مثبت نسبت به BIM
ب- عدم اطمینان از مزایای BIM در پروژه‌ها
پ- مدیریت ضعیف فناوری و عدم دسترسی کافی به تکنولوژی‌ها
ت- پشتیبانی سیستماتیک ناکافی مدیریت پروژه‌ای در ترکیب با BIM
ث- عدم وجود دانش قراردادی کافی در زمان استفاده از BIM
ج- عدم وجود نیروهای متخصص در زمینه به‌کارگیری BIM
چ- وجود ساختارهای سنتی تامین پروژه
ح- عدم آشنایی طرفین قراردادی با BIM
خ- عدم وجود آموزش‌های کافی در راستای یکپارچه‌سازی مدیریت پروژه و BIM
اما نکته‌ای که در شرایط فعلی بسیار حائز اهمیت است، آنست که از لحاظ مدیریتی و با توجه به ساختارهای قبلی، روش‌های اجرای پروژه اعم از طراحی-مناقصه-ساخت (DBB)، طرح و ساخت (DB/EPC)، مدیریت ساخت (CM) و...، چگونه باید BIM را در این چرخه حیات پروژه وارد نموده و به صورت بهینه در فازهای مختلف استفاده نمایند؟ از آنجا که موفقیت BIM معطوف به نحوه به‌کارگیری آن و ایجاد ارتباط بهینه بین ذی‌نفعان مختلف پروژه است، اهمیت یکپارچه‌سازی این روش در طول فازهای مختلف پروژه یکی از نکات ضروری است که در این چند سال اخیر توجه ویژه‌ای به آن گردیده است. به طور مثال راهنمای مدیریتی BIM که از طرف انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) ارائه شده است یکی از موارد مهم و پرکاربردی است که شرکت‌های آمریکایی برای پیاده سازی BIM از آن استفاده می‌نمایند. البته باید اشاره نمود که اصول مدیریت پروژه به روش ناب (Lean Project Management) نیز یکی از پیشنیازهای اصلی در جهت پیاده‌سازی این ساختار تلقی می‌گردد.
2. نقشه راه یکپارچه‌سازی BIM
در سال 2018 میلادی در چین، مطالعه جالبی توسط آقای Xiaozhi Ma و همکارانش صورت گرفته تا به ارائه یک نقشه راه برای یکپارچه‌سازی BIM در طول چرخه حیات پروژه بپردازد ([1]). در واقع، این مطالعه 5 محدوده اصلی را در نظر گرفته که به شرح زیر هستند:
الف- یکپارچه‌سازی جریان اطلاعات BIM
ب- زنجیره مدل BIM
پ- جریان کار BIM
ت- محیط سازمانی BIM
ث- سیستم مدیریت اطلاعات پروژه (PMIS) مبتنی بر BIM
این مطالعه سعی می‌کند با کمک پنج محدوده معرفی شده فوق، محدوده مشخصی را برای یکپارچه‌سازی ارائه نماید.
شکل 1. خلاصه مفهوم چارچوب مفهومی
با توجه به اینکه BIM مجموعه‌ای از جزئیات و عناصر را شامل می‌شود، ایجاد یک چهارچوب می تواند در اجرای سیستماتیک BIM در پروژه‌ها بسیار تاثیرگذار باشد. از طرفی، این مدل به صورت یک مطالعه موردی ارزیابی گردیده که نتایج جالبی نیز به همراه داشته است. به طور مثال، نحوه برقرار کردن ارتباط بین اطلاعات مورد نیاز و امکانات نرم‌افزارها در شروع پروژه؛ اقدامات دائمی برای توسعه؛ اصلاح و در نهایت تحویل اطلاعات بدست آمده از مدل BIM؛ یکپارچه‌سازی بین اهداف پروژه و اهداف BIM، عمده چالش‌های مورد بررسی محققان این مدل بوده که سعی شده است به نوعی با مدل ارائه شده برطرف گردد.
شکل 2. نقشه راه BIM در چرخه حیات پروژه.
اگرچه این مطالعه یک چهارچوب مفهومی خوبی را در فازهای مختلف طراحی، مناقصه و ساخت و بهره‌برداری ارائه نموده، اما جزئیات اجرایی آن مورد بررسی قرار نگرفته و به مطالعات آتی موکول گردیده است. مواردی که با تغییر شرایط سازمان‌ها نیز می‌توانند دستخوش تغییراتی شده و باید در مطالعات آتی مورد توجه قرار گیرند.
- جهت مطالعه بیشتر و آشنایی با مدل ارائه شده، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور،محدوده دانشی جداگانه ای تحت عنوان مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) طراحی شده است که پیشنیاز همه آنها، دوره نقشه راهی به نام BIM در مدیریت و کنترل پروژه است. بعد از آنکه این مبانی پایه‌ای را فرا گرفتید، برای تکمیل دانش خود در زمینهBIM در مدیریت پروژه، باید دوره‌های برنامه ریزی پروژه و مدیریت مالی و هزینه پروژه را فرا گرفته و نحوه یکپارچه‌سازی این مبانی را به کمک نرم افزارهای Navisworks و Synchro بیاموزید. سپس در دوره آموزش مدیریت BIM در پروژه و دوره استراتژی مدیریت BIM نحوه پیاده سازیBIM از نگاه مدیریت پروژه را طی یک فرایند کامل خواهید آموخت. جهت مشاهده دوره‌های آموزشی موسسه می‌توانید به بخش تقویم آموزشی مهندسی و مدیریت ساخت در سایت موسسهACEMI مراجعه نمایید.
دانلود جزئیات این مقاله
