در مدل سازی اطلاعات ساخت (BIM)، این امکان وجود دارد که برای مدل ایجاد شده، ابعاد مختلفی تعریف نماییم. یکی از این ابعاد، بعد زمان یا بعد چهارم (4D) است. یکی از نرم افزار های محبوب در دنیا جهت پیاده کردن بعد زمان (4D)، نرم افزار ،Navisworksیکی از محصولات شرکت AUTODESK است. یکسری کارکردهای خاص برای این نرم افزار در حوزه BIM تعریف شده است که یکی از این موارد، پیاده سازی زمان و یا بعد چهارم بر روی مدل است. در ادامه این مقاله به پیاده سازی بعد زمان با استفاده از نرم افزار Navisworks می پردازیم.
1. کاربرد BIM در برنامه ریزی فرآیند ساخت
افزودن بعد زمان بر روی مدل، در زمان ساخت پروژه، مزایای بسیاری از لحاظ مالی و زمانی برای پروژه به همراه دارد. در واقع، ایجاد مدل 4D در نرم افزار Navisworks به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر، شبیه سازی مدل های ساخت و تجزيه و تحليل کلی پروژه، میتواند ابزاری موثر و کارآمدی باشد. برخی از این مزایا عبارتند از:
- بررسی عملیات ساخت و ساز
- شناسایی مشکلات احتمالی در زمان ساخت ناشی از تداخلات برنامه
- شبیه سازی توالی برنامه ریزی به صورت واقع بینانه و جلوگیری از تداخلات برنامه ای
- شناسایی مشکلات و تداخلات منابع در حین ساخت
- ایجاد فرصت برای پیگیری مواد و مصالح و مدیریت زنجیره تامین
- حل سریع ادعاها و جلوگیری از بروز اختلافات در فاز ساخت
- کاهش دوباره کاریها و کاهش هزینه های ناشی از تغییرات در فاز ساخت
- ایجاد مدل چون ساخت (As-Built) برای رسیدگی به اختلافات و ثبت درس آموخته در مرحله Post-Construction
2. ایجاد شبیه سازی 4D با استفاده از نرم افزار Navisworks
با پیوند دادن جدول زمانی فعالیت های کاری پروژه به عناصر مدل، می توانیم یک شبیه سازی 4 بعدی کامل از روند ساخت و ساز، از مرحله تخریب تا تحویل پروژه به مالک ایجاد کنیم. می توان از این شبیه سازی، نه تنها برای اطلاع از تصمیمات مهم برنامه ریزی در مورد روش های ساخت، تخصیص منابع، توالی فعالیت و بسیاری از موارد دیگر استفاده کرد، بلکه مدل 4D یکی از ابزارهای بسیار مناسب برای رسیدگی به ادعاها بوده و بخصوص برای تحلیلهای تصدیع (Disruption) بسیار کارآمد است.
با استفاده از ابزار Navisworks TimeLiner، تیم های پروژه می توانند فرآیندهای ساخت را با استفاده از موارد زیر شبیه سازی کنند:
- اطلاعات مربوط به فعالیت های برنامه ریزی شده پروژه را با استفاده از برنامه های نرم افزاری برنامه ریزی (Microsoft Project ,Primavera) و یا به صورت دستی وارد کرد.
- پیوند عناصر موجود در مدل با فعالیت های موجود در برنامه زمان بندی پروژه را برقرار نمود.
- شبیه سازی برنامه زمان بندی بر روی مدل و مشاهده اثرات آن را به شکلی موثر انجام داد.
برای ساده سازی این روند در پروژه های بزرگ و پیچیده، گنجاندن عناصر اصلی ساختمان در شبیه سازی 4D و حذف ویژگی های کم اهمیت معمول است. در واقع، مدل سازی 4D یک ابزار بصری و ارتباطی قدرتمند است که به تیم پروژه (از جمله صاحبان و کاربران ساخت) یک درک بهتر از نقاط قوت و ضعف پروژه و برنامه های ساخت و اجرا را به واسطه اضافه شدن بعد زمانی می دهد. شبیه سازی 4D می تواند به تیم پروژه کمک کند که قبل از فعالیت های اجراء، مشکلات را شناسایی نمایند و برای آنها برنامه زمان بندی به صورت کاملا تلفیقی با مدل سه بعدی ارائه کنند و در نهایت از لحاظ زمانی و هزینه، سريع تر و ارزان تر مشکلات و مسائل پیش رو را حل و فصل نمایند. اعمال بعد چهارم (زمان) و کنترل تداخل زمانی در پروژه، دیدگاه ارزشمندی را برای برنامه ریزان پروژه ها فراهم می کند، زیرا آنها تمامی عملیات اجرایی، تهیه و تامین مواد اوليه و تجهیزات را در بازه زمانی محدودی برنامه ریزی میکنند و لازم است تا با دیدی وسیع تر روند پیشرفت زمانی پروژه را تحت نظر داشته باشند. درست است که می توان از طريق نرم افزارهای دیگر مانند Microsoft Project زمان اجرای پروژه را محاسبه و ارائه کرد، اما مزیت استفاده از Navisworks ایجاد یک فایل انیمیشن بوده که بر اساس همین برنامه تنظیم شده است. بعد از ايجاد مدل سه بعدی پروژه، میتوان آن را در نرم افزار Navisworks بارگذاری کرده و بر حسب اولویت، شروع به تنظیم برنامه زمانبندی نمود و در هر مرحله به صورت کلی انیمیشن برنامه زمانی ساخت پروژه را تهیه و در اختیار ذینفعان پروژه قرار داد. شبیه سازی 4D تیم پروژه را قادر می سازد تا تصمیم گیری ها در مرحله طراحی به نحو مناسبی صورت گرفته و مشکلات در فاز ساخت و اجرا را کاهش دهند. یکی دیگر از مهمترین کاراییهای استفاده از مدل 4D، رسیدگی سریعتر به ادعاها و حل سریعتر اختلافات است که در مدیریت قرارداد تاثیرات فراوانی دارد. اگرچه برای این موضوع باید بدانیم که فرآیند مدیریت برنامه زمانی از نگاه قراردادی نیز دستخوش تغییراتی خواهد شد.
3. اثربخشی شبیه سازی های 4D
به منظور ایجاد شبیه سازی های 4D دقیق و کاملاً مفید، بسیار مهم است که عناصر ساختمانی منعکس کننده روند ساخت و ساز واقعی باشند. استراتژی های انجام این کار عبارتند از:
الف. استفاده از قطعات برای برنامه ریزی لایه های یک عنصر به طور مستقل: عناصر ساختمانی با سازه های متشکل از چند لایه که در زمان های مختلف نصب می شوند (به عنوان مثال لایه های اصلی یک مجموعه دیوار در مقابل لایه های داخلی و خارجی) باید به قطعاتی تقسیم شوند تا برنامه ریزی دقیق لایه های جداگانه امکانپذیر باشد.
ب. تقسیم عناصر بزرگتر به مدل زمان بندی مبتنی بر مکان: عناصر بزرگ و در حال تکرار در مراحل ساخت که در قطعات کوچکتر نصب خواهند شد (به عنوان مثال بخش های دیواری طولانی که تمام سطح ساختمان را پوشانده است) باید به بخشهایی تقسیم شوند که با روند ساخت واقعی مطابقت داشته باشند.
ایجاد کارهای بیش از حد طولانی برای تطبیق با عناصر ساختمان، باعث ایجاد تاخیر مصنوعی در شبیه سازی شده و از ارزش آن به عنوان یک ابزار برنامه ریزی می کاهد. بهتر است عناصر را به قطعات واقع بینانه تقسیم کنید که با فعالیت های ساختمانی واقعی مطابقت دارند.
میتوانید فایل توضیحات بیشتر را که توسط Autodesk ارائه شده است را مطالعه فرمایید.
جایگاه مدل سازی اطلاعات ساخت (BIM) در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت های سخت، دوره ای با عنوان (یکپارچه سازی مدیریت زمان و هزینه با استفاده از Navisworks و Synchro) ارائه شده است که به صورت کامل ایجاد ابعاد (4D) و (5D) را روی مدل های (BIM) فراهم می سازد. فرآیندی که در آینده باعث تغییر رویکرد مدیریت پروژه خواهد شد.
دانلود جزئیات این مقاله
