عواقب مداخله غیرمنطقی کارفرما در پروژه‌های چند پیمانکاری

در پروژه‌های صنعت ساخت چند پیمانکاری، هماهنگی و همکاری کارفرما نقش حیاتی در پیشبرد صحیح پروژه دارد. هرگونه مداخله نابه‌جا یا نبود برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند باعث بروز تاخیر، افزایش هزینه‌ها و حتی دعاوی حقوقی شود. یکی از پرونده‌های مهم در این زمینه، United  States Steel Corporation v. Missouri Pacific Railroad Company است که در آن، دادگاه استیناف ایالات متحده (USCA) دخالت غیرمنطقی کارفرما را محرز دانسته و پیمانکار را مستحق جبران خسارت تشخیص داده است. این مقاله به بررسی جزئیات این پرونده و تأثیر آن بر پروژه‌های چند پیمانکاری می‌پردازد.

نمونه قضایی – مداخله غیرمنطقی کارفرما

در این پرونده، دادگاه استیناف ایالات متحده (USCA) تشخیص داد که شرکت Mopac به عنوان کارفرما به‌طور آگاهانه و ناموجه در اجرای تعهدات پیمانکار، یعنی بخش American Bridge Division (ABD) از شرکت United States Steel Corporation، مداخله کرده است. این دخالت موجب شد که پیمانکار متحمل هزینه‌های اضافی شود و حق دریافت خسارت برای این پیمانکار تأیید شد.

شرکت Mopac برای اصلاح روسازه‌های دو پل در امتداد رودخانه آرکانزاس، در نزدیکی لیتل راک، آرکانزاس، قراردادی با پیمانکار منعقد کرد. این شرکت برای تسریع در اجرای پروژه از روش چند پیمانکاری استفاده کرده و کارهای زیرساختی را طی قراردادی مستقل به شرکت Al  Johnson Construction Co. (Johnson)  واگذار نمود. بخشی از عملیات Johnson به پیشرفت کار ABD وابسته بود، درحالی‌که تکمیل به‌موقع بخش‌هایی از زیرساخت توسط Johnson نیز برای ادامه فعالیت ABD ضروری به شمار می‌رفت.

بااین‌حال، Johnson با موانع پیش‌بینی‌نشده‌ای مواجه شد که باعث اصلاحات مکرر و تمدید تاریخ تکمیل برنامه‌ریزی‌شده آن گردید. این تاخیر، دسترسی ABD به محل پروژه را محدود کرده و آغاز عملیات آن را به تعویق انداخت. برنامه‌ریزی اجرایی ABD به‌طور مستقیم بر اساس دستور شروع به‌موقع کارفرما انجام شده بود. ازآنجاکه ABD نتوانست تعهدات گسترده خود را اجرا کند، مدعی شد که به دلیل تاخیر در دسترسی به محل پروژه، متضرر شده است (در این مقاله به محاسبه خسارت در دعاوی به روش هزینه کل اصلاح‌شده پرداخته شده است).

رأی دادگاه

دادگاه استیناف ایالات متحده (USCA) دریافت که  کارفرما (Mopac) باوجود آگاهی از تاخیرهای اجتناب‌ناپذیر Johnson، دستور آغاز کار را برای ABD صادر کرده است. این اقدام، توانایی ABD را برای تنظیم یک برنامه کاری انعطاف‌پذیر تحت تأثیر قرار داد و به‌عنوان دخالت آگاهانه و غیرمنطقی شناخته شد. دادگاه تصریح کرد که برای اثبات دخالت آگاهانه، باید مشخص شود که:

طرف مداخله‌کننده، عامدانه و با سوءنیت اقدامی انجام داده که به‌طور غیرمنطقی مانع از اجرای تعهدات قراردادی پیمانکار شده است.

درنهایت، USCA نتیجه گرفت که اقدامات کارفرما مصداق یک اقدام عامدانه و همراه با سوءنیت بوده که اجرای مقرون‌به‌صرفه تعهدات ABD را تحت تأثیر قرار داده است. بر همین اساس، دادگاه حکم به جبران خسارت ABD  توسط Mopac  داد.

جمع‌بندی مداخله غیرمنطقی کارفرما

این پرونده نشان می‌دهد که کارفرما در پروژه‌های چند پیمانکاری نه‌تنها مسئول هماهنگی بین پیمانکاران است، بلکه در صورت ایجاد موانع غیرمنطقی و تأثیرگذاری بر اجرای پروژه، ممکن است ملزم به پرداخت خسارت شود (در این مقاله به وظایف کارفرما در پروژه‌های چند پیمانکاری پرداخته شده است). تصمیم دادگاه در این پرونده تأکید می‌کند که هرگونه مداخله فعال و ناموجه کارفرما که منجر به تاخیر یا افزایش هزینه‌های پیمانکار شود، می‌تواند پیامدهای حقوقی جدی برای وی داشته باشد. بنابراین، کارفرمایان باید در برنامه‌ریزی و هماهنگی پروژه‌های چند پیمانکاری دقت کافی به خرج دهند تا از بروز چنین اختلافاتی جلوگیری کنند.

در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است

1. چگونه می‌توان از مداخله غیرمنطقی کارفرما در پروژه‌های چندپیمانکاری جلوگیری کرد؟
2. چه معیارهایی برای اثبات مسئولیت کارفرما در تاخیرهای پروژه وجود دارد؟
3. چه اقداماتی می‌توان برای کاهش ریسک دعاوی حقوقی بین پیمانکار و کارفرما انجام داد؟

جایگاه مبانی ارائه شده درآموزش‌های موسسه ACEMI

در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی‌پور، دوره‌ای در سطح مهارت‌های سخت با عنوان مدیریت ادعا (کلیم) و اختلافات در طول چرخه حیات پروژه ارائه شده است که به‌صورت کامل و جامع به آموزش فرایندهای اجتناب از ادعاها و حل اختلافات می‌پردازد. قابل‌ذکر است موسسه ACEMI اولین موسسه تخصصی مدیریت ساخت در ایران است که فرایند مدیریت ادعا را بر اساس اصول بین‌الملل و به شکلی کاملا ساختاریافته با مبانی مدیریت پروژه در کشور ارائه می‌نماید. کلیه آموزش‌ها در موسسه به نحوی ارائه می‌شوند که به‌صورت اجرایی قابلیت پیاده‌سازی آن‌ها در پروژه‌ها وجود داشته باشد. به جهت مشاهده تاریخ و نحوه برگزاری تمامی دوره‌ها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.

[1] Ronald J. Rider , M.B.A. Owner’s Interference on a Multi-Prime Construction Project.