روش برنامه زمانی مبنا در مقابل برنامه واقع (As-planned vs. As-built) در آنالیز تاخیرات

در مقاله ای که به معرفی دستورالعمل آنالیز تاخیرات AACE 29R-03 پرداختیم، نحوه دسته بندی روشهای تحلیل تاخیرات را شرح دادیم. اما در این مقاله قصد داریم به معرفی کوتاهی از یکی از روش‌هایی که در آنالیز تاخیرات مورد استفاده قرار میگیرد، بپردازیم. روش مقایسه برنامه مصوب با برنامه اجرا شده (چون ساخت) یا همان As-planned vs. as-built analysis که یک روش observational (مشاهداتی) بوده و از مقایسه  برنامه مبنا(as-planned) با برنامه‌ای که بر اساس پیشرفت پروژه به‌دست‌آمده (as-built) می‌پردازد. البته این روش به شیوه های مختلفی صورت میگیرد که همین موضوع باعث تفاوت در دقت آنها خواهد بود. در ادامه این مقاله قصد داریم به روش‌های ایجاد  as-built scheduleو مزایا و معایب آن بپردازیم. روشی که به حالت گذشته نگر (Retrospective) و برای تخصیص تاخیرات به وقوع پیوسته، پس از وقوع تاخیرات استفاده میگردد. 

1. مقدمه  

دستورالعمل AACE International که برای تحلیل تاخیرات ارائه شده، دو روش را برای تدوین As-built schedule مطرح میکند. در روش اول، برنامه As-built schedule از اطلاعات ثبت شده در progress records (سوابق پیشرفت پروژه) که به طور مثال در  daily log شیتهای روزانه(شیت‌هایی که برای ثبت اتفاقات، اقدامات موردنیاز و یا رویدادهای مهم استفاده می‌شود) درج میگردد، تدوین میگردد. مطلب مهم آن است که در این شیوه، برنامه As-built بر اساس سطح جزئیاتی که ثبت می‌گردد، محدود می‌شود و این می‌تواند یکی از مواردی باشد که آنالیز تأخیرات را با این روش تحت ‌تأثیر قرار میدهد. در واقع دقت تحلیلها وابسته به برنامه بازسازی شده بوده که خود این برنامه دستخوش دقت اطلاعات ثبت شده در پروژه میگردد. در روش دوم، برای به‌دست‌آوردن As-built schedule، به‌روزرسانی پیشرفت کار (Update schedule) در بازه های مشخص انجام شده و وقایع تا حدی در این برنامه ها ثبت گردیده اند. اغلب مواقع این برنامه به‌صورت کامل و دقیق در دسترس نیست و آنالیز کنندگان باید بر اساس اطلاعات ثبت شده اقدام به تدوین As-built نمایند. 

صرف نظر از روش تدوین As-built schedule، به‌کارگیری این روش می‌تواند به‌صورت متفاوتی انجام شود و عموما به صورت یک مقایسه گرافیکی بین تاریخ‌های شروع و پایان فعالیت‌های مختلف رخ دهد. البته این روش میتواند به صورت ساده و مقایسه کلی (Total time analysis) در زمانی که مدارک کافی از اسناد پروژه در اختیار نیست، رخ دهد، یا میتواند به صورت پیچیده تر و مقایسه پنجره ای در زمانی که اسنادی برای ایجاد برخی از پنجره ها وجود دارد (Windows analysis) رخ دهد. باید اشاره گردد که تحلیل این روش بر اساس ساختار پنجره ای با روش Time Slice Windows Analysis که به روش پنجره ای نیز معروف است، متفاوت میباشد. مواردی که تحلیل آنها از حوصله این متن خارج است. طبیعی است که در روش مقایسه کلی، تغییرات مسیربحرانی رصد نگردیده و این یکی از ایراداتی است که معمولا دادگاهها این روش را رد میکنند. اما در روش پنجره ای مقایسه این دو برنامه، تغییرات مسیربحرانی تا حدودی لحاظ شده و از این حیث دقت بالاتری دارد. در واقع باید اشاره کرد که این روش می‌تواند در حالت (overall delay) gross که بر روی کل پروژه اعمال می‌شود مدنظر قرار گیرد و یا می‌تواند در چندین گروه زمانی مورد ارزیابی قرار گیرد که دقیق‌تر از حالت اول خواهد بود. 

2. مزایا و معایب روش As-planned vs. As-built

بر اساس مطالعاتی که Arditi and Pattanakitcharmroon در سال ۲۰۰۵ بر روی ۲۰ تحقیق دیگر انجام داده‌اند، اطلاعاتی دسته‌بندی گردیده است که مزایا و معایب این روش را بیان می‌نمایند. این گزارش بیان می­دارد که محققان و پژوهشگران این حوزه همگی بر این باورند که این روش به‌عنوان ساده‌ترین روش (در بین آن پنج روشی که در این مطالعه اشاره شده)، می­باشد. اما اغلب آنها بر این باورند که قابلیت اعتماد به این روش پایین بوده زیرا از تکنیک‌های پیشرفته برای ارزیابی استفاده نگردیده، تغییرات مسیر بحرانی به خوبی رصد نشده و همچنین این فرض وجود دارد که  As-builtبر اساس اطلاعات صحیح و دقیق به‌دست ‌آمده است که ممکن است در واقعیت این‌طور نباشد. 

از طرفی پروتکل SCL اعتقاد دارد که این روش به‌عنوان نقطه شروعی برای سایر روش‌های پیچیده‌تر است. اما مزیتی که این روش دارد این است که هر دوی As-built و  As-planned را برای ارزیابی مورد استفاده قرار داده و هر دوی تأخیرات کارفرما و پیمانکار را تعیین و محاسبه می‌نماید. روشی که اجازه میدهد تاخیرات همزمان را محاسبه نموده و حتی در پروژه هایی که برنامه مصوب به صورت CPM schedules وجود ندارد، میتوان از بارچارتی که برای As-Built schedule تهیه شده است، استفاده نمود. شکل 1 خلاصه جامعی از این روش را به همراه مزایا و معایب آن نشان میدهد. 

شکل 1. خلاصه ای از مزایا، معایب و اطلاعات مورد نیاز از روش معرفی شده.

جایگاه این مبانی در آموزش‌های مؤسسه    ACEMI

در نقشه راه جامع مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت‌های سخت دوره‌ای با عنوان (فرایند جامع آنالیز تأخیرات در پروژه) به‌صورت جامع ارائه شده است. باید توجه داشت که دوره‌های"برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، ارزیابی و کنترل پروژه" و"مدیریت یکپارچه مدیریت مالی، حسابداری و هزینه"و"فرایند جامع مدیریت اسناد و مدارک"پیش‌نیازهای این دوره است. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره‌ها و تاریخ برگزاری آن‌ها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.