موافقت‌نامه در صنعت ساخت (Construction Master Service Agreement - MSA) یک بخش ضروری از هر پروژه در این صنعت می‌باشد. این سند بر کل پروژه نظارت دارد، وظایف همه طرفین را مشخص می‌کند و تعیین می‌کند چه دستورالعمل‌هایی باید اجرا شوند. ممکن است پروژه‌های صنعت ساخت با پیچیدگی‌هایی مواجه شوند و شرایطی پیش آید که باعث بروز اختلافات گردد در این مواقع یک موافقت‌نامه مناسب که با زبان واضح و مشخصی انتظارات هر طرف را تعیین کرده باشد می‌تواند احتمال اختلافات را به حداقل برساند. موافقت‌نامه‌ها اسنادی پیچیده و متشکل از بخش‌های متعددی هستند که نیازمند درک طرفین می‌باشند. در این مقاله به مهم‌ترین بخش‌های یک موافقت‌نامه در صنعت ساخت می‌پردازیم.
1. شرایط عمومی
هر موافقت‌نامه با بخش شرایط عمومی آغاز می‌شود که چهارچوب کلی و پایه‌های پروژه را تعیین می‌کند. به طور خلاصه، شرایط عمومی هرگونه هزینه‌های غیرمستقیم و بالاسری پروژه را در برمی‌گیرد. نکته مهمی که باید به‌خاطر داشت این است که همه هزینه‌ها به طور مستقیم به فعالیت‌های پروژه قابل تخصیص نخواهند بود و همیشه صحبت از نیروی کار و مصالح نیست؛ بلکه هزینه‌ها می‌توانند شامل اجاره تجهیزات یا مجموعه‌ای از هزینه‌های دفتر مرکزی باشند.
2. محدوده کار
نقطه آغاز برای هر کار، تعریف مشخصی از محدوده کار (Scope of Work - SOW) می‌باشد که باید در هر موافقت‌نامه ساخت وجود داشته باشد. محدوده کار مانند یک کتاب راهنمای پروژه است و شامل موارد مختلفی می‌گردد؛ از جمله:
- اهداف پروژه: شرح دقیق اهداف پروژه که برای بررسی و درک تمامی طرفین ارائه می‌شود.
- رخدادهای کلیدی: مشخص‌کردن زمان رخدادهای کلیدی معمولاً بخشی از SOW است و به طرفین اجازه می‌دهد تا درک درستی از زمان وقوع رخدادهای مهم پروژه داشته باشند.
- تحویل‌شدنی‌ها: تحویل‌شدنی‌ها به معنای تکمیل و تحویل کارهایی است که تیم‌های مختلف پروژه در حال اجرا و آماده‌سازی آن هستند.
- تقسیم‌بندی وظایف: کارگاه‌های صنعت ساخت ممکن است آشفته به نظر برسند، اما با تقسیم وظایف و درک انتظارات، همه چیز به‌صورت هماهنگ پیش می‌رود.
- مشخصات فنی: برای ساخت هر چیزی نیاز است به جزئیات اجرا و همچنین مصالح موردنیاز برای ساخت آن واقف باشیم.
- مدیریت پروژه: هرکس در یک پروژه نقشی دارد و مدیر پروژه کسی است که تمامی نقش‌ها را مدیریت می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که همه در زمان مشخص در مکان موردنظر حضور دارند و در نتیجه، پروژه را به سمت موفقیت هدایت می‌کند ( در مقاله وظایف روزانه یک مدیر پروژه به برخی از وظایف این نقش کلیدی اشاره شده است).
3. پرداخت‌ها
شرایط پرداخت بخش حیاتی هر موافقت‌نامه است و تعیین آن‌ها پیش از شروع کار ضروری می‌باشد. شرایط پرداخت شامل چگونگی پرداخت، زمان پرداخت و میزان پرداختی است که یک کارفرما به پیمانکار برای انجام وظایف محوله پرداخت می‌کند.
پرداخت‌ها می‌توانند در بازه‌های زمانی ۱۰، ۳۰ یا ۶۰ روزه انجام شوند همچنین برخی قراردادها ممکن است شامل بندی به نام "پرداخت در زمان دریافت" (Pay-when-paid) برای پیمانکاران جزء باشند، در این صورت پیمانکاران جزئی که وارد پروژه می‌شوند باید آگاه باشند، تا زمانی که پیمانکار اصلی مبلغی را از کارفرما دریافت نکرده است، پرداختی به پیمانکار جزء نخواهد داشت. موضوع مهم دیگر حسن انجام کار است که طی آن درصدی از پرداخت‌ها به پیمانکار جزء تا زمان تحویل پروژه نزد پیمانکار اصلی نگه داشته می‌شود (در مقاله بندهای مشکل‌ساز در قراردادهای ساخت به برخی دیگر از بندهای دردسرساز اشاره شده است).
4. فسخ قرارداد
پروتکل‌های خاتمه و فسخ قرارداد تعیین می‌کنند که چگونه طرفین می‌توانند به رابطه قراردادی پایان دهند. امید آن است که قرارداد با تکمیل پروژه‌ای که هر دو طرف از آن راضی باشند خاتمه یابد؛ اما گاهی این اتفاق نمی‌افتد و لازم است بند فسخ فعال شود. بند فسخ مشخص می‌کند که کدام طرف باید خسارات ناشی از فسخ قرارداد را بپردازد.
به‌طور کلی دو نوع اصلی فسخ عبارت‌اند از:
- فسخ به‌دلخواه کارفرما: زمانی است که کارفرما بدون دلایل مشخص و به مصلحت خود قرارداد را فسخ می‌کند در این‌صورت خسارات ناشی از فسخ قرارداد برعهده کارفرما خواهد بود.
- فسخ به دلیل قصور یک طرف: زمانی که یکی از طرفین در انجام تعهدات خود ناکام می‌ماند در این‌صورت خسارات ناشی از فسخ قرارداد برعهده طرف خاطی خواهد بود.
5. سایر بخش‌های یک موافقت‌نامه
این‌ها تنها بخشی از مواردی هستند که باید در یک موافقت‌نامه گنجانده شوند. بخش‌های دیگر شامل موارد زیر است:
- بند محرمانگی که از طرفین با ممنوعیت اشتراک‌گذاری اطلاعات محرمانه محافظت می‌کند.
- غرامت که زیان‌های ناشی از ادعاهای اشخاص ثالث را مشخص می‌نماید.
- ضمانت‌نامه‌ها تضمین می‌کنند کار مطابق با معیارهای از پیش تعیین شده انجام شوند.
- حق مالکیت معنوی که مالکیت تحویل‌شدنی‌های مرتبط با پروژه را تعیین می‌کنند.
لازم به ذکر است در مقاله ۱۸ نکته حیاتی در زمان نگارش قراردادهای ساخت نیز به نکات مهم دیگری که باید در قراردادها رعایت شوند پرداخته‌ایم.
به‌خاطر داشته باشید که موافقت‌نامه بخش حیاتی هر پروژه صنعت ساخت است. تهیه این سند و اجرای صحیح آن، اولین و مهم‌ترین گام برای دستیابی به تحویل موفقیت‌آمیز پروژه است؛ گامی که همه طرفین شامل کارفرمایان، پیمانکاران اصلی و پیمانکاران جزء می‌توانند آن را به‌عنوان یک موفقیت قلمداد کنند.
در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است
1. موافقت‌نامه چیست و چرا اهمیت دارد؟
2. شرایط عمومی چه مواردی را در برمی‌گیرد؟
3. محدوده کار (Scope of Work) چه بخش‌هایی دارد؟
4. شرایط پرداخت در موافقت‌نامه چگونه تعیین می‌شود؟
5. تحت چه شرایطی می‌توان قرارداد را فسخ کرد؟
[1] Anatomy of a Construction Master Service Agreement; Lynn Pearcey.
