مقایسه مدرک مدیریت ساخت CCM با مدرک مدیریت پروژه PMP

خیلی از فعالان مدیریت پروژه، نه فقط در ایران، بلکه در بسیاری از کشورها تنها با مدرک مدیریت حرفه‌ای پروژه Project Management Professional یا همان PMP آشنا هستند و شاید به باور حتی مدیران پروژه فعال در اروپا، آسیا، آفریقا، خاورمیانه و بسیاری از بخش‌های دیگر، این مدرک مهم‌ترین مدرکی است که برای تایید صلاحیت مدیران پروژه وجود دارد. اما در این مقاله قصد داریم از مواردی بازگو کنیم که شناخت کمی در دنیا نسبت به آن وجود داشته و مختص صنعت ساخت و البته کشور آمریکاست. مدرک مدیر ساخت تایید صلاحیت شده Certified Construction Manager یا همان CCM!

نکته مهم: قبل از مطالعه این مقاله، باور ذهنی که پیشتر برایتان ایجاد شده است را کنار گذاشته و به Facts و حقایقی که در این مقاله بدور از هیاهوی تبلیغاتی ارائه گردیده، دقت کنید. 

قبل از شروع بهتر است به این موضوع باز گردیم که مدیریت ساخت با مدیریت عمومی پروژه متفاوت بوده و مدیریت ساخت تاریخچه متفاوتی را در کشور آمریکا طی نموده است. حرفه مدیریت ساخت یکی از حرفه‌های تخصصی صنعت ساخت (ساختمانی، زیرساختی و صنعتی) بوده که به مدیریت تمام فازهای این پروژه‌ها، از آغاز تا پایان اطلاق می‌گردد. در واقع مدیر ساخت (CM) با مدیر عمومی پروژه (PM) تفاوت‌هایی در ابعاد فنی، تخصصی و مهارتی دارد که پیشتر درباره این موارد مفصل و با اسناد مختلف پرداخته بودیم. 

اما این‌بار در این مقاله قصد داریم یک گام فراتر رفته و از نگاه انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) که عموما یک انجمن ملی در آمریکا تلقی شده و جزء معدود انجمن‌های است که برای مدیر ساخت استاندارد و مدرک حرفه‌ای ارائه می‌کند، به بررسی این مدرک در قیاس با مدرک PMP بپردازیم. 

1. مدارک مدیریت ساخت CCM و مدیریت پروژه PMP چه مدارکی هستند؟

همان‌طور که در شکل 1 نشان داده شده است، مدرک مدیریت ساخت CCM توسط موسسه تایید صلاحیت مدیر ساخت (CMCI) صادر گردیده و مدرک PMP نیز توسط موسسه مدیریت پروژه آمریکا (PMI) صادر می‌گردد. مدرک CCM دانش شما را بر اساس محدوده دانش تخصصی مدیر ساخت (CM) ارزیابی می‌نماید و مواردی را در خود مانند پایداری، BIM، مدیریت تکنولوژی، مدیریت قرارداد، مدیریت ایمنی، تاخیرات و مدیریت ادعا جای داده که شما در مسیر PMP شدن با آن‌ها مواجه نیستید. در واقع محدوده‌های دانشی راهنمای اصلی مدیریت پروژه PMBOK به بسیاری از این موارد نپرداخته و شما در مسیر PMP شدن، از منظر بسیاری از زمینه‌های تخصصی مدیریت ساخت که برای صنعت ساخت نیز الزام‌آور است، مورد تحلیل قرار نمی‌گیرید. 

شکل 1. تعریف مدرک CCM در مقایسه با PMP

2. کدام نهادها مدارک CCM و PMP را تایید می‌کنند؟

هر دو مدرک توسط موسسه استانداردهای ملی آمریکا (ANSI) و تحت ISO 17024 تایید می‌شوند. در واقع از نظر تایید صلاحیت ملی، تفاوتی بین این دو مدرک وجود نداشته و 2 نهاد اصلی که عموما این مدارک و استانداردها را تایید می‌کنند، مهر تایید خود را بر روی هر دو مدرک درج نموده‌اند (شکل 2).

شکل 2. نهادهای تایید کننده مدارک CCM و PMP

3. چند نفر در دنیا مدارک CCM و PMP را اخذ نموده‌اند؟

بر اساس آماری که تا پایان سال 2020 وجود دارد، حدود 5200 نفر مدرک CCM را اخذ نموده‌اند که اغلب آن‌ها مدیران پروژه فعال در صنعت ساخت آمریکا هستند. این در حالی است که حدود یک میلیون نفر از صنایع مختلف اقدام به اخذ مدرک PMP نموده‌اند. در واقع CMCI بین این دو مدرک تفاوت قائل بوده و این آمار در مقایسه با آمار PMP نشان از تخصصی بودن مدرک CCM برای صنعت ساخت دارد (شکل 3). 

شکل 3. آمار دارندگان مدرک CCM و PMP

4. تفاوت اصلی و نقاط قوت مدارک CCM و PMP چیست؟

مدرک CCM بر پایه استاندارد مدیریت ساخت ایجاد شده است. در واقع انجمن مدیریت ساخت آمریکا، اولین استاندارد عملیاتی برای مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت را متمرکز بر محدوده‌های زیر ارائه نموده است:
- مدیریت حرفه‌ای ساخت
- مدیریت پروژه
- مدیریت هزینه
- مدیریت زمان
- مدیریت کیفیت
- مدیریت قرارداد
- مدیریت ایمنی
- مدیریت پایداری
- مدیریت تکنولوژی
- مدیریت ریسک
- مدیریت طرح و برنامه

مواردی که بعضا در راهنمای اصلی PMBOK وجود نداشته و نه تنها به برخی از مهم‌ترین محدوده‌های دانشی مدیر ساخت مانند مدیریت قرارداد، مدیریت ایمنی، مدیریت پایداری، مدیریت تکنولوژی و مدیریت ساخت نمی‌پردازد، بلکه مبانی ارائه شده در سایر محدوده‌ها را به صورت عمومی برای تمامی صنایع بیان می‌کند. در واقع مدرک PMP که بر راهنمای اصلی PMBOK متمرکز است، مدیران پروژه را بر اساس محدوده‌های اصلی مورد نیاز برای مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت ارزیابی نمی‌نماید. این دقیقا همان دلیلی است که مدیران پروژه صنعت ساخت در آمریکا اعتقاد دارند مدرک PMP بیشترین کاربرد را برای متخصصان عمومی مدیریت پروژه (General Practitioners of Project Management) داشته و به علت تمرکز زیاد بر حوزه اجایل (Agile)، مختص صنعت اطلاعات (IT) است (شکل 4). اگرچه موسسه PMI برای برطرف کردن این ضعف، الحاقیه ساخت PMBOK را نیز ارائه نموده، اما مدیران پروژه تایید صلاحیت شده از سوی PMI الزام به یادگیری این الحاقیه را ندارند. در نهایت، می‌توان گفت که مدرک PMP بیشترین کاربرد را برای مدیران عمومی پروژه، در صنعت IT دارد. موضوعی که پروفسور Raymond Lemming در اولین سمپوزیم بین‌المللی مدیریت ساخت (ICMS) به شرح آن پرداخته است. این درحالی است که مدرک CCM مختص صنعت ساخت و مشکلات آن ارائه شده و بر اساس استاندارد مدیریت ساخت و با تاکید بر حوزه مسئولیت (RIC) که مبتنی بر تجربه اجرایی صنعت ارائه می‌شود، نسبت به ارزیابی شما اقدام می‌نماید. داشتن قدرت رهبری در صنعت ساخت به عنوان اصلی‌ترین مهارت برای اخذ مدرک CCM الزام‌آور است. 

شکل 4. تفاوت اصلی و نقاط قوت مدارک CCM و PMP

5. نحوه تایید صلاحیت مدرک‌های CCM و PMP چگونه است؟

برای اخذ مدرک CCM باید تجربه اجرایی در صنعت ساخت داشته و مدرک دانشگاهی مرتبط با این صنعت را اخذ نموده باشید. البته انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) شرایطی را ایجاد نموده تا باتجربه‌های صنعت ساخت، حتی در صورت داشتن مدارک متفاوت، بتوانند مدرک CCM را اخذ نمایند. در واقع اغلب مهندسان، با تجربه اجرایی بیش از 48 ماه که باید در تمام فازهای پروژه ساخت کسب شده باشد، اقدام به اخذ این مدرک نمایند. مدرکی که بر پایه تجربه اجرایی صنعت ساخت، دانش در زمینه محدوده‌های دانشی مدیر ساخت و مدرک دانشگاهی مرتبط با صنعت ساخت بنا نهاده شده است. این در حالی است که مدرک PMP به 36 ماه تجربه نیاز داشته و فرقی ندارد که این تجربه در صنعت IT رخ داده باشد، یا ساخت! موضوعی که یکی از تفاوت‌های اصلی این دو مدرک را شکل می‌دهد. تفاوت اصلی بین این دو مدرک تفاوت بین نگاه هدایت‌گری و مسئولیت‌پذیری است (شکل 5).

شکل 5. نحوه تایید صلاحیت مدرک‌های CCM و PMP

البته انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) مدرک دیگری را قبل از رسیدن به مدرک CCM تحت عنوان CACM ارائه نموده که در شکل 6 الزامات دانشی مرتبط با آن را مشاهده می‌نمایید. الزاماتی که برخلاف مدارک عمومی پروژه به ارزیابی مواردی می‌پردازد که استانداردهای عمومی پروژه یا بدان نپرداخته یا توجه بسیار اندکی نموده‌اند. این موارد متفاوت عبارتند از:
1. دانش مدیریت قرارداد
2. دانش مدیریت طرح
3. دانش مدیریت پایداری
4. دانش مدیریت ایمنی
5. دانش مدیریت تکنولوژی
6. دانش رفتار حرفه‌ای

شکل 6. محدوده‌های دانشی و سهم هر محدوده برای کسب مدرک مدیریت ساخت CACM

6. نتیجه‌گیری

نه تنها انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA)، بلکه اکثر مدیران فعال در صنعت ساخت آمریکا باور دارند که مدرک PMP بر پایه مهارت‌های ابتدایی مدیریت پروژه بنا شده و یک مبداء برای ادامه فعالیت تخصصی شما در صنعت ساخت است (شکل 6). موضوعی که افراد باسابقه‌ای چون Carson نیز بدان اشاره کرده‌اند و اعتقاد دارند موسسه PMI و اسناد آن برای مدیریت عمومی پروژه مناسب بوده و انجمن‎‌ها و موسسات مدیریت ساختی چون CMAA و CII اثربخشی بسیار بیشتری دارند. در واقع، شما با کسب مدرک PMP الزامات ابتدایی را برای مدیر ساخت شدن کسب نموده‌اید که باید برای متخصص شدن در زمینه مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت، استانداردها، دانش و مهارت‌های دیگری را فرا گیرید که در مسیر PMP شدن با آن مواجه نیستید!

شکل 6. نظر انجمن مدیریت ساخت آمریکا درباره CCM و PMP

فایل PDF به جهت مطالعه بیشتر قرار گرفته است. 

مرجع: انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA)