در مقالات قبلی با تاثیرگذارترین انجمن‌ها و مؤسسات صنعت ساخت از جمله موسسه صنعت ساخت آمریکا (CII)، انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA)، انجمن ملی مدیریت قرارداد آمریکا (NCMA)، انجمن معماران آمریکا (AIA)، انجمن پیمانکاران اصلی آمریکا (AGC) و فدراسیون بین‌المللی مهندسان مشاور(FIDIC) آشنا شدیم. حال، قصد داریم به یکی دیگر از موسسه‌های این صنعت اشاره کنیم.
موسسه مدیریت پروژه یا Project Management Institute (به اختصار PMI) یک سازمان جهانی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۹۶۹ میلادی تأسیس شد و به عنوان یکی از مراجع در زمینه مدیریت پروژه شناخته می‌شود. این موسسه با هدف ارتقای دانش و مهارت‌های مدیران پروژه در سراسر جهان فعالیت می‌کند و استانداردهای جهانی را برای مدیریت پروژه عمومی تعیین می‌کند.
همچنین این موسسه با جمع‌آوری نظرات مدیران پروژه و مستندسازی آنها در سال ۱۹۸۷ اولین نسخه از استاندارد PMBOK را ارائه کرد. این استاندارد در سال ۱۹۹۶ به صورت رسمی چاپ و منتشر شد و در سال ۱۹۹۹ مورد تأیید سازمان ملی استاندارد آمریکا ANSI قرار گرفت. موسسه‌ای که اگرچه مبانی مدیریت پروژه را به صورت عمومی ارائه کرده است، اما ضعف‌هایی دارد که باید قبل از استفاده از اسناد آن از آنها مطلع باشیم.
1. اهداف PMI
- ترویج حرفه مدیریت عمومی پروژه: PMI تلاش می‌کند تا مدیریت پروژه را به عنوان یک حرفه شناخته‌شده و مورد احترام در سراسر جهان معرفی کند. این موضوع در حالی است که مدیریت پروژه در هر صنعت با رویکردهای فنی و اجرایی متفاوتی مواجه است. به طور مثال، نمی‌توان به صرف آموزه‌های عمومی مدیریت پروژه صنعت پیچیده‌ای مانند صنعت ساخت را که مدیر پروژه آن باید حتماً دانش فنی داشته باشد، مدیریت نمود. این دقیقاً همان دلیلی است که موسسات تخصصی‌تر برای هر صنعت، بخصوص صنعت ساخت ایجاد شده‌اند تا به شکل تخصصی ادبیات مدیریت پروژه را ترویج دهند.
- تعیین استانداردهای عمومی مدیریت پروژه: این موسسه استانداردهای جهانی را به صورت عمومی برای مدیریت پروژه تعریف و منتشر می‌کند که به عنوان مرجعی برای شیوه‌های مدیریت پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه استانداردهای عمومی مدیریت پروژه جایگاه خوبی در دنیا پیدا کرده‌اند، اما به دلیل عمومی بودن و نگاه فراگیر به موضوع توانایی پرداختن به جزئیات تخصصی را ندارند و از این حیث نیاز به استانداردهای تخصصی‌تری مانند استاندارد مدیریت ساخت وجود دارد.
- ارائه آموزش و صدور گواهینامه: PMI دوره‌های آموزشی متنوعی را در زمینه مدیریت پروژه ارائه می‌دهد و گواهینامه‌های حرفه‌ای مختلفی را به مدیران پروژه اعطا می‌کند. اما این گواهینامه‌ها نیز مدیران پروژه را نه از حیث تخصصی در صنعت خاص، بلکه از حیث عمومی ارزیابی می‌کنند. طبیعتاً مدیر پروژه‌ای که دانش فنی و تخصصی مرتبط با صنعت ساخت نداشته باشد، توانایی مدیریت پروژه‌های این صنعت را ندارد و به همین دلیل است که مدارک تخصصی‌تری مانند CMIT و CACM و CCM توسط انجمن‌های تخصصی صنعت ساخت ارائه شده است. در واقع، تفاوت‌هایی بین مدارک تخصصی مانند CCM و عمومی مانند PMP وجود دارد که هر متخصص فعال در صنعت ساخت باید بدان آگاه باشد.
- ایجاد شبکه‌ای از مدیران پروژه: PMI یک شبکه جهانی از مدیران پروژه را ایجاد کرده است که به اعضای خود امکان می‌دهد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوند. اما به دلیل عمومی بودن این شبکه، اگر در صنعت خاصی فعالیت کنید ممکن است نتوانید شبکه ارتباطی هدفمندی را با زمان و هزینه کم‌تر بیابید. از این حیث می‌توان گفت که حضور و مشارکت در انجمن‌های تخصصی‌تر می‌تواند گزینه بهتری باشد.
2. گواهینامه‌های PMI
همان‌طور که در بخش 1 گفته شد، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های PMI، ارائه گواهینامه‌های حرفه‌ای در زمینه مدیریت عمومی پروژه است. برخی از مهم‌ترین گواهینامه‌های PMI عبارتند از:
- PMP (Project Management Professional)
این گواهینامه برای افرادی که به صورت حرفه‌ای در زمینه مدیریت پروژه فعالیت می‌کنند، طراحی شده است و نشان‌دهنده تسلط فرد بر دانش و مهارت‌های مورد نیاز برای مدیریت پروژه‌ها به شکل عمومی است.
- CAPM (Certified Associate in Project Management)
این گواهینامه برای افرادی که در ابتدای مسیر حرفه‌ای خود در زمینه مدیریت پروژه قرار دارند و یا در نقش‌های دستیار در پروژه‌ها فعالیت می‌کنند، مناسب است.
- PgMP (Program Management Professional)
این گواهینامه برای مدیران برنامه‌هایی که مسئولیت مدیریت چندین پروژه مرتبط به هم را بر عهده دارند، طراحی شده است.
نکته مهم در تمامی مدارک فوق آنست که بدون توجه به ساختار صنایع مختلف اعطاء می‌شوند و صلاحیت مدیران پروژه را برای بحث‌های تخصصی آن صنعت ارزیابی نمی‌کنند. مثلا بخش مدیریت قرارداد که مهم‌ترین مهارت برای مدیران پروژه صنعت ساخت است، در الحاقیه PMBOK درج شده و دارندگان مدرک PMP نسبت به این حوزه دانشی ارزیابی دقیقی نمی‌شوند.
3. نقاط ضعف PMI
با وجود مزایای متعدد و تحولاتی که موسسه PMI ایجاد کرده، این موسسه ضعف‌های زیادی دارد که به برخی از آنها در بخش‌های 1 و 2 اشاره شد. اما برخی موارد دیگر که به عنوان نقاط ضعف این موسسه تلقی می‌گردند، عبارت‌اند از:
- محدودیت در حوزه‌های تخصصی:
تمرکز PMI بر استانداردهای عمومی مدیریت پروژه، ممکن است در ارائه راهکارهای دقیق و تخصصی برای حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، صنعت ساخت و یا دیگر صنایع خاص، اندکی محدود باشد. نبود محدوده‌های دانشی مانند مدیریت قرارداد، مدیریت ایمنی، مدیریت پایداری، مدیریت فناوری‌های مرتبط با صنعت ساخت و عدم توجه به روش‌های اجرا و تحویل پروژه (PDM) که بنای اصلی مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت را شکل می‌دهند تنها بخشی از ضعف‌های این محدوده‌های دانشی است که PMI سعی کرده با الحاقیه PMBOK آن را برطرف کند. الحاقیه‌ای که از سال 2015 تاکنون به‌روزرسانی نشده و دارندگان مدرک PMP نیازی به فراگیری این سند ندارد.
- اولویت‌دهی به گواهینامه‌ها: گاهی اوقات، به نظر می‌رسد PMI بیش از حد بر کسب گواهینامه‌ها تمرکز دارد و ممکن است این موضوع باعث شود برخی افراد به جای توسعه مهارت‌های عملی، صرفاً بر اخذ گواهینامه‌ها متمرکز شوند. به طور مثال، بسیاری از مبانی مهم در صنعت ساخت در ارزیابی‌های PMI وجود ندارد و PMI به لحاظ سیاست بیش از حد تجاری خود غرق در توسعه نیاز به مدرک‌گرایی شده است. این موسسه سعی کرده حتی برای مدیران پروژه صنعت ساخت مدرک جدیدی به نام CP ارائه کند که به شکل عجیبی این مدرک بدون داشتن هیچ ساختار هدفمند و اصولی ارائه شده تا پوششی برای نقایص PMI در صنعت ساخت باشد.
- تغییرات مداوم استانداردها: به روزرسانی مداوم استانداردهای PMI، اگرچه برای حفظ ارتباط با آخرین رویکردها ضروری است، اما می‌تواند برای افرادی که قصد دارند دانش خود را به‌روز نگه دارند، چالش‌برانگیز باشد. باید برای به‌روزرسانی دلیلی وجود داشته باشد اما در بسیاری از مواقع استانداردهای PMI صرفاً به دلایل تجاری تغییر می‌کنند. این موضوع در حالی است که با وجود تغییرات نسخه‌های اخیر PMBOK، نسخه جدیدی برای الحاقیه این سند برای صنعت ساخت ارائه نشده است.
بر اساس نظرسنجی از مدیران ساخت در آمریکا، مدرک PMP اغلب به عنوان پایه و اساس مهارت‌های اولیه مدیریت پروژه در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از افراد با تجربه در این صنعت، از جمله Carson، بر این باورند که PMI و اسناد مرتبط با آن بیشتر برای مدیریت پروژه‌های عمومی مناسب هستند و انجمن‌های تخصصی صنعت ساخت مانند CMAA و CII منابع جامع‌تری برای مدیران ساخت ارائه می‌دهند. (در این مقاله نظرات Carson در ارتباط با PMI و اثربخشی آن در صنعت ساخت پرداخته شده است.)
به عبارت دیگر، کسب مدرک PMP گام نخست برای ورود به دنیای مدیریت ساخت است و به شما مهارت‌های پایه مورد نیاز را می‌دهد. اما برای تبدیل شدن به یک متخصص در مدیریت پروژه‌های صنعت ساخت، نیاز به فراگیری دانش و مهارت‌های تخصصی‌تری خواهید داشت که فراتر از مفاهیم پایه PMP است. این دانش تخصصی شامل استانداردها، روش‌ها و ابزارهای خاص صنعت ساخت می‌شود.
در ادامه می‌توانید برای اخذ مدارک بین‌المللی به صفحه راهنمای اخذ معتبرترین مدارک بین‌المللی مدیریت ساخت مراجعه کنید.
