یکی از چالش های مهم در پروژه های پیچیده، بروز ناهماهنگی بدلیل عدم تعریف هدف مشترک بین ذینفعان است. اما شاید دلیل این امر را بتوان ساختار بسیاری از روشهای اجرای پروژه همچون طراحی، مناقصه و ساخت (DBB) و یا حتی طرح و ساخت (DB/EPC) دانست. ساختارهایی که در بسیاری از آنها منافع طرفین پروژه با یکدیگر در تضاد بوده (Conflict of interest) و همین تضاد منافع، مانع از تعریف هدف مشترک بین طرفین میگردد. اما راهکار پیشنهادی برای حل این مشکل چیست؟ موضوعی که قصد داریم در این مقاله بدان بپردازیم.
برای حل این تضاد منافع، نیازمند تعریف روش اجرا و تحویل پروژه (Project Delivery System) جدیدی هستیم که ریسک و پاداش را به صورت متعادل و بر اساس خروجی عملکرد نهایی پروژه بین طرفین توزیع نماید. این روش نیازمند آن است که ارتباطات در سراسر چرخه عمر پروژه بصورت کاملا واضح، مختصر، باز و قابل اعتماد تعریف گردد. این همان روش انجام تجمیعی پروژه (به آن روش اجرای تجمیعی پروژه، تحویل یکپارچه اقلام پروژه و یا راهبری یکپارچه پروژه نیز گفته میشود) بوده که به Integrated Project Delivery system یا همان IPD معروف است. اگرچه روش انجام تجمیعی پروژه (تحویل یکپارچه اقلام پروژه) یا همان IPD از محبوبیت خاصی در بین بسیاری از فعالان پروژه ها برخوردار است، اما همچنان شناخت کمی نسبت به آن وجود دارد. طبق آنچه انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) گفته است، با یک جستجو میتوان منابع بسیاری را پیدا نمود که هیچ کدام از آنها تعریف مشترکی از این روش ننموده اند.
نقش روش انجام/اجرای تجمیعی پروژه (IPD) در پروژه ها
شاید بتوان گفت اولین تعریف جامع روش انجام تجمیعی پروژه (راهبری یکپارچه پروژه) یا همان IPD، توسط موسسه معماران آمریکا (AIA) در سال 2007 ارائه شد. این انجمن روش IPD را چنین تعریف مینماید:
این روش اجرا رویکردی است که به یکپارچه کردن افراد، سیستم ها، ساختارها و شیوه های کسب و کار، در یک فرآیند پرداخته تا تمام مشارکت کنندگان در جهت بهینه سازی نتایج، افزایش ارزش و سود به کارفرما، کاهش اتلاف و اثربخشی بیشتر در تمام مراحل چرخه عمر پروژه گام بردارند.
از نظر موسسه AIA، بدلیل بهره گیری از مشارکت زودهنگام ذینفعان و ایجاد همکاری و اعتماد متقابل بین طرفین، روش انجام تجمیعی پروژه (IPD) نوعی رابطه برد-برد محسوب می شود. طرفداران این روش معتقدند که روش انجام تجمیعی پروژه، با تیم سازی، استفاده بهینه از ظرفیت مهندسی، مشارکت و همکاری بخشهای مختلف پروژه، موجب ارزش آفرینی بیشتر بین کارفرما، مشاور، پیمانکاران و بهره برداران شده و با ادغام بیشتر سرویس ها، باعث کاهش هزینه کل و در نتیجه بهبود بهره وری میگردد. منحنی ارائه شده در شکل 1 مقایسه سیستم تحویل سنتی (Traditional Project Delivery System) با سیستم تحویل یکپارچه IPD بر اساس تصمیم گیری های مربوط به طراحی و تاثیر آن بر روی هزینه تغییرات در طول چرخه حیات پروژه را نشان می دهد.
شکل 1. منحنی Macleamy
در طرف دیگر، مخالفان روش IPD معتقدند که روش اجرای تجمیعی پروژه (IPD)، بیشتر شبیه به یک روش تحویل است تا روش انجام پروژه! همچنین این افراد بر این باور هستند که روش IPD ترکیبی از متدولوژی های اصول ناب (Lean) و بهترین ارزش کسب شده است. این افراد معتقدند که اگر فاز طراحی را به عنوان قلب یک پروژه و فرآیندی غیر خطی و تکراری بدانیم، فاز ساخت دقیقا نقطه مقابلی است که در تلاش است فرآیند ساخت پروژه خطی و غیرتکراری باشد.
شکل 2. نمودار مقایسه سیستم تحویل سنتی با سیستم تحویل یکپارچه در طول چرخه حیات پروژه
صرف نظر از نظریه موافقان و مخالفان، چالش های پیش روی روش اجرای تجمیعی پروژه (IPD)، موارد بسیاری هستند که باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال، چالش مهم کارفرما پیدا کردن شرکای مناسب بر اساس مهارت فنی، تجربه، درک تفکر مشارکتی، مهارت های فردی و بین فردی است. چالش دیگر، موضوع بیمه در این روش اجرا است که نیاز به تعریف روش جدید دارد. قیمت تضمینی و رقابتی بودن حضور ذینفعان توسط کارفرمایان، عدم وجود تیپ قراردادی مناسب، شیوه برگزاری مناقصات، محدودیت های قوانین و روش جبران خسارت، چالش های دیگری در پیاده سازی این روش در ایران هستند. بسیاری از کارشناسان معتقدند IPD در پروژه هایی که کارفرما از ابتدا و با اهداف روشن نقش فعالی داشته و به مشارکت در پروژه اهمیت می دهد، مانند پروژه های بزرگ و پیچیده بیمارستان ها و یا تصفیه خانه های بزرگ، به خوبی قابلیت اجرا شدن دارد.
- جهت مطالعه بیشتر، نسخه PDF راهنماي سیستم تحویل پروژه یکپارچه که توسط موسسه معماران آمریکا (AIA) و موسسه معماران کالیفرنیا که در سال 2007 میلادی منتشر شده است، جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت های سخت (ارشد - استراتژی) دوره هایی با عناوین "مدیریت قرارداد های ساخت" و "قرارداد های ساخت" ارائه شده است که به صورت جامع به معرفی مباحث قراردادی در پروژه ها پرداخته است. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره ها و تاریخ برگزاری آن ها می توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
سید رضا موسوی
9 ماه پیش
روش پیاده سازی این سیستم خب به چه صورت هستش؟
پاسخپشتیبان
9 ماه پیش
این سیستم انواع قراردادهای همسان مختلفی دارد که موسسه و تشکلهای مختلفی از جمله ConsensusDocs و AIA و ... برای آن فرمهایی را ارائه کردهاند.
پاسخالبته انگلستان به شیوهای دیگر سالها این روش را به اجرا گذاشته است که درباره این موارد در دوره اصول نابی که در موسسه ACEMI برگزار میشود، آموزشهای تخصصی ارائه میشود.
علی اصغر خسروی لرگانی
10 ماه پیش
سپاس از مقاله ی خوبتان . موفق باشید...
پاسخپشتیبان
10 ماه پیش
همراهی شما در این مسیر، باعث افتخار ماست!
پاسخ