جایگاه مهارت نرم در موفقیت پروژه های صنعت ساخت

صنعت ساخت با پیچیدگی، ریسک و عدم‌قطعیت‌های فراوانی روبرو بوده و این موضوع باعث شده است که این صنعت نسبت به سایر صنایع متمایز گردد. مدیر پروژه برای موفقیت در پروژه‌های صنعت ساخت حتی می‌تواند با چالش‌های زیادی روبرو بوده و این موضوع پیچیدگی‌های عملکردی، مهارت‌ها و تخصص‌های مدیر پروژه‌های صنعت ساخت را افزایش می‌دهد. مواردی که محققان و کارشناسان اعتقاد دارند نه فقط در دسته مهارت‌های سخت، بلکه باید در دسته مهارت‌های نرم و رفتاری نیز مورد توجه جدی قرار گیرد. موضوعی که باعث شده در این مقاله به بررسی مطالعه‌ای که از سوی Zuo و همکاران در سال 2018 انجام شده، پرداخته و اهمیت مبانی نرم را در موفقیت پروژه مورد بررسی قرار دهیم ([1]).

شکل 1. اهمیت مهارت نرم در موفقیت پروژه.

1. جایگاه مهارت نرم

برخلاف گذشته که تنها بر یادگیری مهارت‌های سخت تاکید می‌شد، امروزه مهارت‌های نرم موردتوجه بسیاری از محققان قرار گرفته و یادگیری آن می‌تواند به افراد در زمینه‌های مختلف کاری، اجتماعی و غیره کمک فراوانی نماید. مدیران پروژه نیز علاوه بر تسلط بر مهارت‌های سخت، به مهارت‌های نرم مبرم داشته و اهمیت این مبانی در جایی پررنگ می‌شود که تنوع تیم‌های کاری در صنعت ساخت بسیار زیاد بوده که این خود به پیچیدگی‌های رفتاری در این صنعت اضافه می‌نماید. گروهی از محققان بر این باورند که یادگیری مهارت‌های نرم و مهارت‌های سخت برای مدیران پروژه از جایگاه برابری برخوردار بوده و گروهی حتی این مهارت‌ها را در جایگاهی بالاتر قرار می‌دهند. اما به‌طورکلی این اتفاق‌نظر وجود دارد که مهارت‌های نرم برای مدیران پروژه بسیار حائز اهمیت بوده و اهمیت زیادی در موفقیت پروژه دارند. اما با وجود تاکید بر اهمیت و یادگیری مهارت‌های نرم، متأسفانه ضعف‌های زیادی در این زمینه، نه فقط در کشورمان، بلکه در عرصه بین‌الملل وجود دارد. برخی از مهارت‌های نرم که محققان آن‌ها را برای مدیران پروژه لازم ضروری می‌دانند، عبارت‌اند از:
الف- مهارت هدایت و رهبری
ب- مهارت تیم‌سازی
پ- مهارت تأثیرگذاری
ت- مهارت تصمیم‌گیری
ث- مهارت آگاهی سیاسی و فرهنگی
ج- مهارت مذاکره
چ- مهارت اعتمادسازی
ح- مهارت مدیریت تعارضات
خ- استفاده از هوش هیجانی و مدیریت ارتباطات
اما نکته جالب آن‌است که بر اساس مطالعات انجام شده، می‌توان دریافت که مهارت نرم به طور عمده از هوش هیجانی (EQ) نشئت می‌گیرد. هوش هیجانی (EQ) ترکیبی از ویژگی‌های شخصیتی و شایستگی‌های عاطفی از جمله خودآگاهی و شایستگی‌های اجتماعی است. نکته مثبتی که در هوش هیجانی (EQ) وجود دارد، قابلیت یادگیری و تقویت آن است. موضوعی که می‌تواند در صنعت پیچیده ساخت و با وجود دسته‌های مختلف کارفرما، مشاور، پیمانکار اصلی، پیمانکار جزء، کارگران و ...، حتی از پیچیدگی‌های بیشتری نیز برخوردار بوده و اهیمت این دانش را به شکل عجیبی پررنگ نماید.
البته آقای Zuo به همراه همکارانش مطالعات دقیقی از این موارد انجام داده و با بررسی تحقیق‌های پیشین، اقدام به ارائه لیست جامع‌تری نموده که می‌توانید در شکل 2 مشاهده بفرمایید.

شکل 2. مهارت‌های نرم مهم برای مدیریت پروژه حرفه‌ای.

بر اساس مطالعه معرفی شده که باهدف شناسایی مهارت‌های نرم مورداستفاده میان مدیران پروژه‌های صنعت ساخت و بررسی تأثیر این مهارت‌ها در موفقیت پروژه انجام شده است، 28 مهارت نرم در 6 دسته شناسایی شده و از طرفی 15 عامل موفقیت در 4 دسته با شواهد تجربی تأیید گردیده است. در این مطالعه که در کشور ویتنام انجام شده، در مجموع 164 پرسش‌نامه توزیع گردید که 108 پاسخ معتبر با نرخ پاسخ 66 برگشت داده شد. مشخصات پاسخ‌دهندگان و شرکت‌هایی که در این پرسش‌نامه همکاری کردند نیز در شکل 3 نشان‌داده‌شده است.

شکل 3. مشخصات شرکت ها و پاسخ دهندگان.

2. نتایج مطالعه انجام شده به طور خلاصه به شرح زیر است

این مطالعه تأیید کرد که وجود مهارت‌های نرم در مدیر پروژه‌های صنعت ساخت به طور قابل‌توجهی در موفقیت پروژه نقش داشته و مهارت‌های نرم به‌خودی‌خود می‌توانند به‌عنوان یکی از عوامل حیاتی موفقیت در پروژه تلقی گردند. در این مطالعه، همه ضرایب مسیر بیش از 0/6 بودند و رابطه معنادار بین مهارت نرم مدیران پروژه و عوامل حیاتی موفقیت پروژه نیز مشاهده گردید. بر اساس ضریب مسیرهای خارج شده از این مطالعه، مهارت‌های نرمی که به ترتیب در موفقیت پروژه نقش داشتند، به شرح زیر اعلام گردیدند:
الف- مهارت مدیریت تعارضات
ب- مهارت‌های کار تیمی
پ- مهارت انگیزشی
ت- مهارت شناختی
ث- مهارت رهبری
ج- مهارت ارتباطات

شکل 4. نتایج آزمون مدل فرضی.

- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.

جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش‌های مؤسسه ACEMI

در نقشه راه جامع مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، دوره‌ای در سطح مهارت‌های نرم با عنوان استفاده از ضریب هوشی (IQ)، هوش هیجانی (EQ) و هوش ارزشی (VQ) در مدیریت پروژه ارائه شده است. به جهت مشاهده تاریخ و نحوه برگزاری تمامی دوره‌ها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.