بررسی رابطه ایمنی و کیفیت در موفقیت پروژه‌ها

انجمن مهندسان ایمنی آمریکا (ASSE)، ایمنی ساختمان را این‌گونه تعریف می‌کند: وضعیتی که خطرات مربوط به کار در محیط موردنظر، قابل‌قبول و قابل‌تحمل باشد. این تعریف در حالی ارائه شده است که بر اساس گزارش‌ها در سال 2010 در کشور آمریکا، صنعت ساخت دارای بیشترین حوادث بوده و ازاین‌حیث رتبه اول را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که متأسفانه موضوع ایمنی همچنان موردتوجه جدی در پروژه‌هایی ساخت قرار گرفته نشده و اهمیت زیادی به ایمنی پروژه‌ها داده نمی‌شود و. هزینه حوادثی که در این صنعت رخ می‌دهد، بسیار بالا بوده و سالانه بیش از 8 میلیارد دلار هزینه مستقیم به صنعت ساخت تحمیل می‌نماید. ازاین‌رو مسئله ایمنی، مسئله‌ای بسیار مهم بوده و باید موردتوجه مدیران این صنعت قرار گیرد.

از طرفی، در بسیاری از قراردادهایی که در صنعت ساخت منعقد می‌شود، بندهای زیادی دررابطه‌با زمان، هزینه و کیفیت پروژه وجود دارد، اما به‌ندرت پیش می‌آید که در بندهای قراردادی صحبتی از ایمنی پروژه به میان آید. در بسیاری از سازمان‌های پروژه محور به جهت کمبود منابع و باهدف دستیابی به حداکثر سود و منافع در پروژه‌های مدنظر، از هزینه‌های مربوط به ایمنی می‌کاهند و در اکثر مواقع این رویکرد نتیجه عکس داده و با افزایش هزینه‌های پروژه همراه است. در این مقاله قصد داریم به بررسی مطالعات انجام شده توسط آقای Wanberg و همکاران که در سال 2013 انجام شده است بپردازیم ([1]).

برخی از محققان بر این باورند که مدیریت ایمنی و مدیریت کیفیت شباهت و رابطه‌های فراوانی با یکدیگر دارند، زیرا هر دو به مدیریت پیشگیرانه خطرات که بر موفقیت پروژه تأثیر می‌گذارند، می‌پردازند. در نتیجه، این دو موضوع می‌تواند یک استراتژی مدیریتی عالی را برای پروژه رقم زند. همچنین ترکیب ایمنی و کیفیت می‌تواند منجر به استفاده‌ای بهینه‌تر از منابع محدود شده و همچنین ایمنی می‌تواند در نهایت منجر به کیفیت بالاتر شود.

اینها در حالی است که متخصصان با اندازه‌گیری هزینه‌های عدم انطباق دریافتند که حدود 2.3 درصد تا 9.4 درصد از کل هزینه‌های پروژه، به هزینه‌های عدم انطباق اختصاص می‌یابد و نیاز به کار مجدد است. محققان با امید به کاهش علل کار مجدد در صنعت ساخت که رابطه‌ای مستقیم باکیفیت دارد، به بررسی علت‌های کار مجدد پرداختند و دریافتند که تغییرات ایجاد شده توسط مشتری و یا کارفرما، همراه با اشتباهات و کوتاهی در اسناد قرارداد، عوامل اصلی کار مجدد هستند. همچنین محققان دلایل اصلی کیفیت نامناسب را به ترتیب اولویت، موارد زیر عنوان کردند:
- نقص در کار
- نقص در محصولات
- جداسازی ناکافی
- برنامه‌ریزی نامناسب در ساخت
- اختلال در برنامه‌ریزی تیم‌های کاری
- تأخیر
- تغییرات در ساخت
 - تنظیم و هماهنگی‌های نامناسب

باتوجه‌به رابطه کیفیت و ایمنی که به آن اشاره کردیم، متأسفانه بااین‌حال مطالعات بسیار اندکی وجود دارد که در آن ایمنی هم‌زمان با کار مجدد (رابطه مستقیمی با عملکرد کیفیت دارد) بررسی گردد. بااین‌وجود، یکی از محققان در مقاله خود اشاره‌ای به این موضوع می‌کند که همراه با افزایش هزینه‌های کار مجدد، امکان به‌خطرافتادن ایمنی به جهت افزایش فشار برای تکمیل به‌موقع پروژه و افزایش بودجه وجود داشته و ایمنی نباید نادیده گرفته شود. تقریباً در همه مدل‌های ارائه شده ایمنی که از یک نظریه پیروی می‌کنند، صدمات ناشی از حضور هم‌زمان را به دو دلیل اصلی، شرایط غیر ایمن و اقدامات غیر ایمن تقسیم‌بندی می‌کنند. همچنین بر اساس مطالعه‌ای که بر اساس صدمات موجود در صنعت ساخت انجام شده است، اعلام شده است که می‌توان 42 درصد از تلفات ناشی از ساخت‌وساز را با طراحی ایمنی از بین برد و یا آنها را کاهش داد. با وجود تمام مطالعات و تحقیقات خوبی که در زمینه‌های کیفیت و ایمنی انجام شده است، اما متأسفانه مطالعه‌ای تجربی که معیارهای کیفیت را با معیارهای ایمنی مرتبط سازد، انجام نشده است. به همین دلیل مقاله موردنظر باتوجه‌به خلأ این موضوع، به مطالعه تجربی ارتباط بین عملکرد کیفیت و ایمنی در ساختمان پرداخته است.

 در مطالعه انجام شده، داده‌های تجربی از 32 پروژه ساخت که بیشتر در ایالات متحده واقع شده بودند، جمع‌آوری‌شده است. برای 12 پروژه از 32 پروژه، عملیات ساخت در زمان مطالعه در حال انجام بوده و همچنین 20 پروژه عملیات ساخت خود را به‌تازگی به اتمام رسانده بودند. به دلیل اینکه برخی از پروژه‌ها موفق به ارائه اطلاعات ایمنی و کیفیت برای همه اقدامات نشدند، از لیست مطالعه خارج شده و در نهایت 18 پروژه برای انجام مطالعه باقی ماندند. اطلاعات خام این 18 پروژه در جداول 1 و 2 گنجانده شده است.

جدول 1. خلاصه ای از جزئیات پروژه‌ها

جدول 2. خلاصه کیفیت و ایمنی سطح پروژه

1. معیار ایمنی در پروژه‌ها

دو معیار ایمنی به جهت بررسی رابطه بین ایمنی و کیفیت در پروژه‌های ساخت در نظر گرفته شد که به شرح زیر هستند:
INJ1: میزان آسیب قابل ثبت (آسیب‌های قابل ثبت OSHA در هر 200،000 کارگر در ساعت)
 INJ2: میزان جراحت کمک‌های اولیه (جراحات کمک‌های اولیه در هر 200،000 ساعت کار)

2. معیار کیفیت در پروژه‌ها

شش معیار کیفیت به جهت بررسی رابطه بین ایمنی و کیفیت در پروژه‌های ساخت در نظر گرفته شد که به شرح زیر می‌باشند:
Q1: تعداد نقص در هر پروژه 1 میلیون‌دلاری تکمیل شده.
Q2: تعداد نقص در هر 200،000 ساعت کارگر.
Q3: هزینه کار مجدد به‌ازای پروژه 1 میلیون‌دلاری تکمیل شده.
Q4: هزینه کار مجدد در هر 200،000 ساعت کارگر.
Q5: تعداد ساعات کارگر صرف شده برای کار مجدد به‌ازای یک میلیون دلار پروژه.
 Q6: تعداد ساعات کارگر مربوط به کار مجدد در هر 200،000 ساعت کارگر.

جدول 3 خلاصه ای از کیفیت و ایمنی مختلف را ارائه می‌دهد. معیارهایی که برای مطالعه رابطه بین ایمنی ساختمان و عملکرد کیفیت مورداستفاده قرار گرفته است.

جدول 3. خلاصه اطلاعات معیارهای ایمنی و کیفیت

به جهت توسعه فرضیه و بررسی روابط بین ایمنی و کیفیت معیارهای ایمنی (INJ1 و INJ2)، از دیدگاه آسیب‌های کارگر ثبت شده با شدت متفاوت بررسی می‌شود. از طرفی در این مطالعه دو فرضیه اساسی ایجاد شد:
H1: بین کار مجدد و ایمنی رابطه وجود دارد.
 H2: بین عیوب و ایمنی رابطه وجود دارد.

این فرضیه‌ها را می‌توانید در جدول 4 همراه با متغیرهای مستقل و وابسته خود مشاهده کنید.

جدول 4. خلاصه توسعه فرضیه

 - به جهت تأیید و حمایت از یافته‌های تجربی دو سؤال زیر از مدیران پروژه پرسیده شد: 
1- در مقایسه با پروژه متوسط، تصور شما از ایمنی در پروژه (خطر، حوادث ناگوار، صدمات) چیست؟
 2- در مقایسه با پروژه متوسط، تصور شما از کیفیت این پروژه (میزان دوباره‌کاری) چیست؟

 - همچنین به جهت توضیح علت روابط ارائه شده، محققان مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته‌ای با مدیران پروژه انجام دادند. باتوجه‌به تجربیات خاص خود در مورد پروژه موردی، از آن‌ها خواستند: 
- رابطه بین عملکرد باکیفیت (کار مجدد) و عملکرد ایمنی را شرح دهند.
- استراتژی‌های مدیریت ساخت‌وساز که عملکرد و کیفیت را بهبود می‌بخشد، شرح دهند.
- ویژگی‌های یک خدمه کار را که منجر به کیفیت و ایمنی قوی می‌شوند، شرح دهند.
 در نهایت نیز در این مطالعه داده‌های تجربی برای ارتباط بین دو معیار عملکرد ایمنی و شش معیار عملکرد کیفیت مورد بررسی قرار گرفت. جدول 5 نتایج تجزیه‌وتحلیل انجام شده را نشان می‌دهد.

جدول 5. خلاصه تجزیه و تحلیل اطلاعات تجربی 

3. نتیجه‌گیری از تجزیه و تحلیل روابط

باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه‌ای که مورد بررسی قرار گرفت، می‌توان نتیجه گرفت که با افزایش تعداد نقص‌ها در پروژه‌ها، تعداد آسیب‌های کمک اولیه نیز افزایش پیدا می‌کند. در نهایت می‌توان به این نتیجه رسید که بین کیفیت و ایمنی در یک پروژه رابطه وجود دارد.

4. نظرات مدیران پروژه

باتوجه‌به مصاحبه‌هایی که با مدیران پروژه انجام شد، نظراتی گردآوری گردید تا به لحاظ تجربی تأیید نماید که روابط و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها دررابطه‌با کیفیت و ایمنی قابل‌قبول است. نظر یکی از این مدیران پروژه به این شرح بود:

من قاطعانه معتقدم که بین کار مجدد و ایمنی رابطه مستقیم وجود دارد. چهار سال پیش، (ما) شروع به بررسی علل اصلی آسیب‌های قابل ثبت در داخل شرکت خود کردیم. ما دریافتیم که بیش از 60 درصد از همه آسیب‌های ما به علت دوباره‌کاری بوده است. در طول چهار سال گذشته و با بهبود کیفیت پروژه‌های خود، کاهش قابل‌توجهی در میزان صدمات قابل ثبت داشته‌ایم.

به جهت مطالعه بیشتر و بررسی نتایج و غیره، فایل اصلی مقاله مدنظر به پیوست جهت دانلود قرار داده شده است. همچنین در صورت علاقه به مطالعه بیشتر در این حوزه می‌توانید از سایر مقالات موجود در سایت مؤسسه استفاده نمایید. ازجمله مقالات مرتبط تدوین شده در این حوزه می‌توان به کنترل ایمنی در پروژه با استفاده از اندازه‌گیری، نظارت و پاسخ صحیح به شاخص‌ها اشاره کرد.

جایگاه این مبانی در نقشه راه موسسه ACEMI

در نقشه راه جامع مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در بخش مهارت‌های سخت - کارشناسی و اجرایی (سطح 3)، دوره‌هایی با عناوین (مدیریت کیفیت پروژه) و (مدیریت ایمنی پروژه) و همچنین در بخش مهارت‌های سخت - ارشد و استراتژی (سطح 4) دوره‌های با عناوین (استراتژی مدیریت کیفیت) و (استراتژی مدیریت ایمنی) دیده شده است که در زمان برنامه‌ریزی‌شده ارائه خواهد شد. جهت اطلاع از برنامه‌های آموزشی مؤسسه می‌توانید به بخش (تقویم آموزشی) سایت مؤسسه مراجعه نمایید.