متن سوال

لطفا" راهنمایی بفرمایید در ارزیابی مدیریت ریسک پروژه، آیا مدیریت ادعا هم دیده می شود و این دو مقوله چه فرقی در ارزیابی های مدیریت ریسک و مدیریت ادعا دارند؟

---

پاسخ سوال

هم مدیریت ریسک و هم مدیریت ادعا، یک فرآیند چرخه حیاتی هستند که از مرحله قبل طراحی Pre-Design تا مرحله پس از ساخت ادامه دارند. این دو در برخی موارد با هم همپوشانی پیدا میکنند و البته ارتباط تنگاتنگی دارند. به طور مثال، برای بحث ادعا (کلیم)، در مرحله قبل از طراحی، با ساختارسازی روشهای اجرای پروژه یا همان Project Delivery System سر و کار دارید که این هم بر روی مدیریت ادعا و هم بر روی ریسکهای پروژه تاثیر میگذارد. ما در فاز پیش از طراحی و طراحی به دنبال Claim Avoidance یا همان اجتناب از ادعا هستیم و همه این اتفاقات و ارکان مدیریت پروژه ای برای این امر به کار گرفته میشوند. در نتیجه یک بخش اصلی در این مرحله میشود Contract Risk Management یا همان مدیریت ریسک قرارداد که انواع ترمهای قراردادی بررسی میشوند تا ریسکهای قراردادی شناسایی شوند. این ریسکها برای هر یک از طرفین متفاوت بوده و اصلا نمیشود به شکل یکپارچه بخصوص در هر روش اجرای پروژه به آن نگاه کرد. برای همین روش اجرای پروژه بر روی این موضوع تاثیر میگذارد که در این مرحله ارزیابی ریسک ترمها از منظر تاثیر بر روی زمان و هزینه دیده میشود. اینکه در پروژه چقدر احتمال به اختلاف افتادن وجود دارد و چقدر راهکارهای تدوین شده منجر به حل موضوع میشود و در چه بازه زمانی میشود مشکلات رو حل کرد، مواردی است  که در این بخش ارزیابی میشود و تنها بخشی از فرآیند مدیریت ریسک هست. ارزیابی تمامی تصمیماتی مانند نوع روشهای آنالیز تاخیرات درخواست شده، ترمهای مربوط به تمدید زمانی یا همان time extension و compensation و liquidated damages و consequential damages و payment و ... همه میتوانند ریسکهایی برای هر یک از طرفین داشته باشند که در این فرآیند مدیریت ادعا ارزیابی میشوند.

اما مدیریت ریسک فقط مربوط به Contract Risk Management یا همان مدیریت ریسک قرارد نمیشود. بسیاری از موارد دیگر مثل تدارکات (Procurement)، برآوردهای بودجه و زمان و آب و هوا و کیفیت و ... همگی ممکن است بر روی تعیین ذخیره احتیاطی یا همان Contingency تاثیر بگذارند. در واقع در مرحله ای ریسک به جایی میرسد که هدفش تعیین این ذخیره های احتیاطی برای زمان و هزینه است که ریسکهای قراردادی که در بالاتر گفتیم هم میتواند یکی از مواردی باشد که پیمانکار هزینه پروژه را در پیشنهاد خود افزایش دهد و ذخیره احتیاطی زمانی را برای خود روی برنامه در نظر گیرد.

 در کل تمام تصمیماتی که گرفته میشود بار حقوقی داشته و میتواند جنس ادعا به خود گیرد. تمامی این موارد، مدیریت ریسک و برنامه و هزینه و ... ساختارهایی هستند که با فرآیند ادعا ارتباط تنگاتنگی دارند. یک تصمیم در برنامه ریزی ممکن است باعث ریسک در پروژه شود که به واسطه سختگیری قرارداد و ریسکهای موجود در قرارداد (مثلا Liquidated damages در یک قرارداد با زمان تقریبا ناممکن) باعث افزایش هزینه شود و خود این به عنوان یک ذخیره احتیاطی در مدیریت ریسک تلقی شود. پس در واقع کل این ساختارها به یکدیگر در نهایت متصل خواهند بود و تصمیم در یک بخش بر روی نتیجه در بخش دیگر تاثیر خواهد گذاشت.

---