دلایل تاخیر پروژه ها از منظر فرهنگ سازمانی

تاخیر در پروژه همواره یکی از اصلی‌ترین چالش پروژه‌های صنعت ساخت است. از اینرو، مطالعات زیادی در این سال‌ها درباره دلایل تأخیرات و اثرات آن بر عملکرد پروژه انجام شده که مقایسه نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که اگرچه ابعاد تاخیرات، دلایل آنها و راهکارهای جلوگیری از آنها در کشورهای مختلف متفاوت است، اما موارد مشترکی نیز وجود دارد که می‌تواند به دلیل فرهنگ مشترک کشورها رخ دهد. اگرچه مطالعات زیادی بر روی دلایل تاخیرات در پروژه‌های صنعت ساخت انجام شده است، اما سؤال اصلی آن است که چرا شرکت‌های فعال در صنعت ساخت دلایل متفاوتی را برای به تاخیر افتادن پروژه‌هایشان در کشورهای مختلف بر می‌شمارند؟ بسیاری از فعالان این صنعت بر این باورند که این به دلیل فرهنگ‌های بومی و ملی آنها است. به طور مثال، Lewis در سال 2005 به این موضوع اشاره می‌کند که درک متفاوتی از زمان و برنامه‌ریزی در فرهنگ‌های مختلف وجود دارد ([2]). در کشورهای غربی مانند آمریکا یک نگاه خطی به زمان وجود داشته و افراد نمی‌توانند بی‌حرکتی و بیکار ماندن را تحمل نمایند. این در حالی است که در کشورهای شرقی نگاه به زمان خطی نیست و افراد در این کشورها عموماً تصمیمات سریع نمی‌گیرند، زیرا معتقدند این تصمیمات ریسک‌هایی را با خود به همراه دارد. از طرفی، در تحقیقی که Naoum و همکارانش در سال 2015 انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که فرهنگ سازمانی بر روش‌های تصمیم‌گیری، کیفیت ارتباطات و ارتباطات کاری تأثیر بسیاری می‌گذارد ([3]). ولی آیا فرهنگ سازمانی بر تاخیرات نیز تأثیر می‌گذارد؟ آیا می‌توان به این نتیجه رسید که دلایل متفاوت تاخیرات در کشورهای مختلف به فرهنگ شرکت‌های فعال در این صنعت باز می‌گردد؟ تا قبل از سال 2017، هیچ مطالعه‌ای درباره رابطه فرهنگ سازمانی و اثرات آن بر روی تاخیرات انجام نشده بود، تا اینکه Arditi و همکارانش در سال 2017 به بررسی رابطه تاخیر در پروژه‌ها و فرهنگ سازمانی پرداختند ([1]). برای انجام این مطالعه، از افرادی که در دپارتمان برنامه‌ریزی و زمانبندی در دو کشور آمریکا و هند با دو فرهنگ متفاوت مشغول به فعالیت بودند، تحقیقی جامع به‌عمل‌آمده است. البته، برای انجام این تحقیق ابتدا مطالعه جامعی درباره دلایل تاخیر پروژه‌ها با بررسی 39 مقاله مختلف که بر روی دلایل تاخیر پروژه‌ها در صنعت ساخت در 23 کشور مختلف انجام شده بود، صورت گرفت. موضوعی که باعث می‌شود به مهم‌ترین و کم‌اهمیت‌ترین دلایل مشترک تاخیرات در بین کشورهای مختلف نیز دست پیدا کرد. مواردی از جمله عدم پرداخت به‌موقع از سوی کارفرما، تغییرات در طراحی‌های اولیه، نقشه‌ها و طراحی‌های نامناسب، کمبود مواد اولیه، تجهیزات و نیروی انسانی جزء مهم‌ترین آنها و شرایط آب‌وهوایی، بهره‌وری نیروی کار و مدیریت ضعیف قرارداد جزء کم‌اهمیت‌ترین آنها است. هرچند تمرکز اصلی این مقاله بر روی یافتن ارتباط بین فرهنگ سازمانی و تاخیر در پروژه می‌باشد. موضوعی که قبل از طراحی فرهنگ صحیح برای هر سازمانی باید موردتوجه قرار گیرد.

شکل 1. نمایه های کلی فرهنگ شرکت های ساخت آمریکایی و هندی.

نتایج مطالعه نشان می‌دهد که سازمان‌های فعال در صنعت ساخت‌ در ایالات متحده تحت تسلط فرهنگ طایفه‌ای بوده، درحالی‌که سازمان‌های فعال در صنعت ساخت کشور هندوستان تحت سلطه فرهنگ بازار هستند. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که درصد تاخیر نسبت به مدت‌زمان پروژه در ایالات متحده در مقایسه با هند کمتر است. تجزیه‌وتحلیل آماری نشان می‌دهد که بین فرهنگ سازمانی و میزان تأخیرها نیز رابطه معناداری وجود دارد. این رابطه می‌تواند برای یک شرکت فعال در صنعت ساخت در پرورش فرهنگ سازمانی مفید باشد که انتظار می‌رود تاخیر پروژه را کاهش دهد.

1. رابطه فرهنگ سازمانی و تاخیرات

در این مطالعه رابطه بین فرهنگ سازمانی و تاخیر در ساخت با اجرای یک نظرسنجی در شرکت‌های فعال در صنعت ساخت در ایالات متحده و هند مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج، تفاوت فرضی در فرهنگ سازمانی شرکت‌های ساخت در ایالات متحده و هند تأیید شد، زیرا یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که فرهنگ طایفه فرهنگ سازمانی غالب در شرکت‌های آمریکایی بوده و فرهنگ بازار فرهنگ سازمانی غالب در شرکت‌های هند است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که بین فرهنگ سازمانی شرکت‌های آمریکایی و هندی از نظر آماری تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج نظرسنجی همچنین نشان داد که شرکت‌های آمریکایی، تاخیر کمتری در پروژه‌های خود نسبت به شرکت‌های هندی دارند.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که فرهنگ سازمانی با تاخیر در ساخت همراه است. تأثیر فرضی فرهنگ سازمانی بر میزان تأخیر توسط یافته‌های این مطالعه تأیید می‌شود. نتیجه این است که شرکت‌های فعال در صنعت ساخت که تحت سلطه فرهنگ طایفه‌ای در ایالات متحده هستند، بهتر از شرکت‌های فرهنگ‌ بازار محور در هند در جلوگیری از تاخیرهای ناشی از پیمانکار عمل می‌کنند.

شکل 2. پروفایل های فرهنگ شرکت ها با توجه به ابعاد فرهنگ سازمانی.

بااین‌حال، نباید نادیده گرفت که فرهنگ طایفه‌ای دارای معایبی است. به‌عنوان‌مثال، داشتن یک محیط کاری دوستانه در سازمانی که مانند یک خانواده گسترده عمل می‌کند، ممکن است باعث شود کارکنان به‌جای کار سخت، آرامش داشته باشند. علاوه بر این، ازآنجایی‌که فرهنگ طایفه‌ای بر اجماع برای حفظ هارمونی گروهی تمرکز دارد، برخی از کارکنان ممکن است خود را از بحث در مورد راه‌حل‌های چالش‌برانگیز برای برهم نخوردن هماهنگی گروه باز دارند و در نتیجه شانس دستیابی به راه‌حل‌های خلاقانه را کاهش می‌دهند. همچنین باید توجه داشت که همسویی فرهنگ سازمانی بافرهنگ بومی کشور حائز اهمیت است. به‌عبارت‌دیگر، شرکت‌های آمریکایی که فرهنگ طایفه‌ای را پذیرفته‌اند ممکن است تاخیر کمتری در پروژه‌های خود در ایالات متحده داشته باشند، اما این بدان معنا نیست که اگر پروژه‌هایی را در هند انجام دهند، تاخیر کمتری خواهند داشت.

شکل 3. علل عمده تاخیر در صنعت ساخت.

مدیران ارشد شرکت‌های بین‌المللی باید برای فرهنگ‌های مختلف سازمانی آماده باشند، بنابراین پتانسیل‌های متفاوتی برای تاخیر وجود دارد. در واقع، این استدلال که تنها عاملی که بر علت و میزان تأخیر در یک پروژه ساخت تأثیر می‌گذارد، صرفاً فرهنگ سازمانی شرکت ساخت است، جسورانه و کاملاً نادرست است. همان‌طور که در شکل 3 مشاهده می‌شود، تاخیر ممکن است دلایل متعددی در پروژه‌های مختلف، در انواع مختلف قراردادها و در مکان‌های مختلف داشته باشد. مدیران شرکت‌های ساخت بدون شک باید علل محلی تاخیر را تشخیص دهند و بر اساس آن اقدامات لازم را انجام دهند، اما باید توجه داشته باشند که فرهنگ سازمانی شرکت‌های ساخت بخشی از معادله تاخیر است. در واقع، این مطالعه تجربی شواهدی را ارائه می‌دهد که بین فرهنگ سازمانی و تاخیر وجود دارد.
تحقیقات اضافی از جمله شرکت‌های ساخت در کشورهای دیگر که احتمالاً تحت سلطه سایر فرهنگ‌های سازمانی (مانند فرهنگ‌های ادهاکراسی کاغذبازی و سلسله‌مراتب اداری) هستند، ممکن است تأثیر فرهنگ‌های سازمانی بر تأخیر ساخت‌ در کشورهای مختلف را روشن کند.

- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.

جایگاه این مبانی در آموزش‌های موسسه ACEMI

در نقشه راه جامع موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت های سخت دوره ای با عنوان (فرآیند جامع آنالیز تاخیرات در پروژه) به صورت جامع ارائه شده است. باید توجه داشت که دوره های"برنامه ریزی، زمانبندی، ارزیابی و کنترل پروژه"و"مدیریت یکپارچه مدیریت مالی، حسابداری و هزینه"و"فرآیند جامع مدیریت اسناد و مدارک"پیشنیازهای این دوره می باشند. همچنین به جهت آشنایی با سایر دوره ها و تاریخ برگزاری آن ها می توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.

[1] Arditi, D. Nayak, SH. Damci, A. 2017. Effect of organizational culture on delay in construction. International Journal of Project Management.
[2] Lewis, R. 2005. When Cultures Collide: Leading across Cultures. Nicholas Brealey Publishing, USA.
[3] Naoum, S. Alyousif, A. Atkinson, A. 2015. Impact of national culture on the management practices of construction projects in the United Arab Emirates. J. Manag. Eng.