Microsoft Project یک نرم‌افزار کنترل پروژه با ویژگی‌های فوق‌العاده است که امکانات بی‌نظیری برای برنامه‌ریزی و کنترل پروژه در اختیار شما قرار می‌دهد. یکی از ویژگی‌های این نرم‌افزار این است که مسیر بحرانی را برای هر شبکه مستقل از فعالیت‌ها در یک پروژه نمایش می‌دهد به این معنی که ممکن است فعالیتی باوجود شناوری، بر روی مسیر بحرانی قرار بگیرد. این ویژگی زمانی مفید است که بخواهید تاریخ رخدادهای کلیدی (Milestone) ازجمله تاریخ تکمیل قرارداد (Contract Completion Date -CCD) را نمایش دهید.
برخی از دستورالعمل‌های برنامه‌ریزی نیاز به تعریف یک رخداد جداگانه برای تاریخ تکمیل قرارداد دارند. مسئولان زمان‌بندی با استفاده از Microsoft Project می‌توانند برای تاریخ تکمیل قرارداد، قیود سخت تعیین کنند و تاریخ این رخداد را محدود کنند. مشکل این رویکرد در نمایش سررسید فعالیت‌ها در نمودار گانت این است، با اضافه‌شدن این رخداد و باتوجه‌به اینکه تاریخ این رخداد بعد از تاریخ تکمیل پروژه می‌باشد باعث ایجاد شناوری برای فعالیت‌های بحرانی شده و مسیر بحرانی پروژه را غیربحرانی نمایش می‌دهد.
خوشبختانه،Microsoft Project گزینه‌ای برای محاسبه مسیرهای بحرانی متعدد دارد که این نرم‌افزار را قادر می‌سازد مسیر بحرانی را برای هر شبکه مستقل از فعالیت‌ها در پروژه نمایش دهد. در این مقاله به بررسی یک راهکار سریع در مورد چگونگی واردکردن تاریخ تکمیل قرارداد با استفاده از گزینه Calculate Multiple Critical Paths در Microsoft Project ارائه می‌شود.
در شکل زیر برنامه زمان‌بندی پروژه نمایش‌داده‌شده است (تاریخ پایان پروژه 06/28)
شکل 1. برنامه زمان‌بندی پروژه
این برنامه زمان‌بندی متشکل از دو مسیر می‌باشد یک مسیر بحرانی و یک مسیر غیربحرانی. حال قصد داریم یک رخداد کلیدی تحت عنوان تاریخ تکمیل قرارداد در پایان برنامه زمان‌بندی اضافه کنیم (شکل 2).
شکل 2. اضافه کردن رخداد کلیدی تاریخ تکمیل قرارداد به پایان برنامه زمان‌بندی
قرارداد باید در تاریخ 3 جولای 2019 خاتمه یابد (07/03)؛ لذا تاریخ تکمیل قرارداد را با قیود سخت به این تاریخ محدود می‌کنیم.
شکل 3. تنظیم تاریخ تکمیل قرارداد
وقتی این قید بر تاریخ تکمیل پروژه اعمال می‌شود Microsoft Project با استفاده از رویکرد دیرترین تاریخ پایان (late finish date)، تاریخ پایان پروژه را به‌صورت یک رخداد کلیدی بدون پس‌نیاز و قید برابر با تاریخ تکمیل قرارداد در نظر می‌گیرد و 3 روز شناوری برای مسیر بحرانی پروژه ایجاد می‌کند و مسیر را تبدیل به مسیر غیربحرانی می‌کند (تاریخ پایان پروژه از 06/28 به 07/03 منتقل می‌شود).
شکل 4. اعمال قیود سخت برای تاریخ تکمیل قرارداد
وقتی تاریخ تکمیل قرارداد با قید وارد شود مسیر بحرانی برای پروژه نمایش داده نمی‌شود؛ زیرا به طور پیش‌فرض Microsoft Project دیرترین تاریخ پایان را برای فعالیت‌های بدون پس‌نیاز یا قید (فعالیت‌های معلق در برنامه زمان‌بندی) را با تاریخ پایان پروژه تنظیم می‌کند و سبب به‌تعویق‌افتادن تاریخ پایان پروژه می‌شود و باعث ایجاد ۳ روز شناوری کل برای این رخداد کلیدی می‌شود. در نتیجه، شبکه مرتبط با این فعالیت‌ها به‌عنوان فعالیت‌های غیربحرانی در نظر گرفته می‌شود (در مقاله مقدمه‌ای بر تحلیل تاخیرات با استفاده از نرم‌افزار MSP با نحوه به‌کارگیری این نرم‌افزار در تحلیل تاخیرات آشنا شدیم).
برای بازیابی مسیر بحرانی، می‌توانیم گزینه پیشرفته برنامه‌ریزی در Microsoft Project به نام Calculate Multiple Critical Paths استفاده کنیم.
شکل 5. گزینه Calculate Multiple Critical Paths در MSP
با اعمال این گزینه مجدد شاهد خواهیم بود که مسیر بحرانی همانند قبل از اضافه‌شدن رخداد کلیدی تکمیل قرارداد (علی‌رغم اینکه از تاریخ پایان پروژه تا تاریخ پایان قرارداد 3 روز شناوری داریم) قابل رویت خواهد بود.
شکل 6. بحرانی شدن مجدد مسیر
از گزینه Calculate Multiple Critical Paths در مواقعی که پروژه به طور پیش‌فرض روی دیرترین تاریخ پایان تنظیم است و فعالیت‌های معلق (فعالیت بدون پس‌نیاز یا قید) در برنامه زمان‌بندی داریم استفاده می‌کنیم در این صورت تاریخ اتمام زودهنگام برای پایان پروژه در نظر گرفته می‌شود (یعنی 06/28 و نه تاریخ اتمام قرارداد - 07/03) و آن مسیر را بحرانی می‌بیند.
جمع‌بندی قابلیت Calculate Multiple Critical Paths در MSP
حفظ یک مسیر بحرانی در شبکه زمان‌بندی بسیار مهم است. این موضوع زمانی چالش‌برانگیز می‌شود که رخداد کلیدی تاریخ تکمیل قرارداد با قید وارد برنامه می‌شود. در این حالت، تاریخ تکمیل قرارداد به تاریخ اتمام دیرهنگام برای فعالیت‌های بدون پس‌نیاز یا قید تبدیل می‌شود و شبکه مرتبط با این فعالیت‌ها را غیربحرانی می‌کند. خوشبختانه، این مشکل با تنظیم گزینه پیشرفته Calculate Multiple Critical Paths در Microsoft Project برطرف می‌شود. این تنظیم، تاریخ اتمام فعالیت‌های معلق را برابر با تاریخ اتمام زودهنگام آن‌ها قرار می‌دهد و باعث می‌شود این فعالیت‌ها بحرانی بمانند.
همانطور که گفته شد نرم‌افزار Microsoft Project یک نرم‌افزار کنترل پروژه است که امکانات منحصر به‌فردی برای متخصصان و کارشناسان این حوزه فراهم می‌کند و نقش مهمی در برنامه‌ریزی اصولی پروژه ایفا می‌کند، به دلیل اهمیت این نرم‌افزار دوره‌ای تحت عنوان آموزش نرم‌افزار Microsoft Project در مدیریت پروژه در موسسه ACEMI برگزار می‌شود، دوره‌ای که به آموزش ریزه‌کاری‌های فراوان این نرم‌افزار می‌پردازد و شرکت‌کنندگان این دوره را از سایر کارشناسان متمایز می‌سازد.
در این مقاله به سوالات زیر پاسخ داده شده است
1. اضافه کردن رخداد کلیدی مانند "تاریخ تکمیل قرارداد" چگونه بر مسیر بحرانی تأثیر می‌گذارد؟
2. چگونه می‌توان از ایجاد شناوری اضافی برای مسیر بحرانی جلوگیری کرد؟
3. گزینه "Calculate Multiple Critical Paths" در Microsoft Project چه کاربردی دارد؟
4. چگونه می‌توان مسیر بحرانی را در حضور فعالیت‌های معلق (بدون پس‌نیاز یا قید) حفظ کرد؟
[1] tensix.com/multiple critical paths in microsoft project.
