در شرایط فعلی کشور، بسیاری از کسبوکارها در وضعیتی قرار دارند که تمام انرژی خود را صرف ماندن در بازار و جلوگیری از کاهش نقدینگی میکنند. به عبارت دیگر، تمرکز اصلی آنها دیگر روی رشد یا توسعه نیست، بلکه صرفاً حفظ کسبوکار و جلوگیری از مشکلات مالی فوری است. در چنین فضایی این پرسش مطرح میشود که چگونه میتوان شرایطی فراهم کرد که یک شرکت از مرحله بقا (Survival) عبور کرده و به مرحله موفقیت دست یابد؟ مرحلهای که در آن سودآوری پایدار ایجاد شود و وابستگی به منابع بیرونی کاهش پیدا کند (در این مقاله به چرخه حیات کسبوکارها در صنعت ساخت پرداخته شده است).
به این ترتیب، مرحله موفقیت نه بهعنوان افزایش مقطعی درآمد، بلکه بهعنوان استقرار یک سازوکار مالی پایدار و قابل اتکا تعریف میشود؛ سازوکاری که زمینه را برای رشد، توسعه و ورود به مراحل پیشرفتهتر حیات کسبوکار فراهم میسازد. در ادامه، عواملی مورد بررسی قرار میگیرند که نقش تعیینکنندهای در ورود به این مرحله و حفظ پایداری آن ایفا میکنند (در این مقاله به نحوه مدیریت کسبوکار در صنعت ساخت پرداخته شده است).
1. وضعیت مالی و جریان نقدینگی
یکی از مهمترین مواردی که در مرحله موفقیت باید مورد توجه قرار گیرد، وضعیت مالی و جریان نقدینگی شرکت است. در این زمینه:
- در مرحله بقا شرکت برای ادامه فعالیت مجبور به استفاده از وامها و افزایش بدهیها بود تا جریان نقدینگی خود را حفظ کند اما در مرحله موفقیت (Success)، به تدریج بدهیها کاهش یافته و شرکت ممکن است به نقطهای برسد که تقریباً فاقد بدهی معنادار باشد.
- تأمین مالی در این مرحله عمدتاً از محل سود عملیاتی شرکت انجام میشود؛ در نتیجه وابستگی به بانکها و منابع شخصی صاحب کسبوکار به حداقل میرسد.
- با این حال، اگر نیاز به تأمین مالی بزرگ و سنگین ایجاد شود، ممکن است شرکت دوباره به وضعیت مرحله بقا بازگردد و برای پروژهها بدهی ایجاد کند تا جریان نقدینگی موردنیاز تأمین شود.
2. ریسک، رشد و چالشهای پنهان در مرحله موفقیت
یکی دیگر از موارد کلیدی در مرحله موفقیت، بررسی ریسک، رشد و چالشهای پنهان کسبوکار است. در این زمینه:
- نرخ رشد شرکت معمولاً کمتر از ۱۵ درصد سالانه است، در حالی که برای ورود به مرحله رشد، نرخ رشد بالای ۱۵ درصد مورد نیاز است.
- ریسک ورشکستگی و شکست کسبوکار در این مرحله حداقلی است و شرکت نسبتا در مسیر پایداری قرار دارد.
- با این حال، بزرگترین دامهای کسبوکار در همین مرحله رخ میدهد که عبارتاند از:
الف) شرکت ممکن است احساس کند که «موفقیت در گذشته تضمینکننده موفقیت در آینده است».
ب) ورود به ولخرجی، سرمایهگذاریهای هیجانی یا گسترش بیمحابا آغاز میشود.
ج) راهاندازی دفاتر جدید و هزینهکردهای غیرضروری از رایجترین اشتباهات در این مرحله است.
3. نقش نیروی انسانی و صاحب کسبوکار در مرحله موفقیت
یکی دیگر از عوامل کلیدی در مرحله موفقیت، نقش نیروی انسانی و صاحب کسبوکار است. توجه به این عامل، تفاوت بنیادین بین مراحل استارتاپ، بقا و موفقیت را نشان میدهد:
- در مرحله استارتاپ و بقا، صاحب کسبوکار تقریباً تنها منبع مالی و تصمیمگیری شرکت است. در این مرحله، بانکها و بازار نیز اعتبار چندانی ارائه نمیکنند و شرکت برای ادامه فعالیت مجبور به تکیه بر منابع شخصی صاحب کسبوکار یا سرمایه محدود اولیه است.
- در مرحله بقا، شرکت به تدریج وارد چرخهای میشود که پذیرفته میشود و افراد، سازمانها و نهادهای دیگر حاضر به همکاری با آن میگردند. در این مرحله، نقش نیروی انسانی کمکم پررنگ میشود اما هنوز وابستگی به صاحب کسبوکار بالاست.
- در مرحله موفقیت، شرایط بهطور بنیادین تغییر میکند:
الف. پرسنل کلیدی نقش حیاتی پیدا میکنند و بدون آنها شرکت قادر به ادامه فعالیت نیست.
ب. تصمیمگیریها و عملکرد مدیران به سطح مسئولیتپذیری حداکثری میرسد.
ج. وابستگی شرکت به صاحب کسبوکار کاهش یافته و سیستم بر اساس ساختار سازمانی و توانایی افراد اداره میشود، نه صرفاً بر شخصیت و تصمیمات فرد صاحب کسبوکار.
به این ترتیب، توسعه نیروی انسانی و توزیع مسئولیتها یکی از اصلیترین عوامل متمایزکننده مرحله موفقیت از مراحل اولیه شرکت است و تضمینکننده پایداری و رشد بلندمدت کسبوکار میباشد.
نکته مهم: اگر شرکت شما هنوز میتواند بدون افراد کلیدی و تنها با تکیه بر خودتان ادامه دهد، احتمالاً هنوز در مرحله بقا هستید، نه موفقیت. اما اگر نبود افراد کلیدی بهمعنای توقف سیستم باشد، کسبوکار وارد مرحله موفقیت شده است.
در این مقاله به سؤالات زیر پاسخ داده شده است
1. مرحله موفقیت یک کسبوکار در صنعت ساخت چیست؟
2. چالشها و عوامل موفقیت دراین مرحله چه موارد هستند؟
3. نقش نیروی انسانی در مرحله موفقیت در یک کسبوکار در صنعت ساخت چیست؟
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزشهای موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور، دورهای در سطح مهارتهای سخت با عنوان دوره "مدیریت کسبوکار در صنعت ساخت (Construction Business Management)" برای اولین در کشور توسط موسسه برگزار شده است. به جهت آشنایی با سایر دورهها و تاریخ برگزاری آنها میتوانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.