تعریف و اجرای پروژه‌های ساخت یک امر دائمی در این صنعت تلقی گردیده و دولت‌ها به تعریف پروژه‌های متنوع برای توسعه نیاز دائمی دارند. از طرفی، ساخت پروژه نیازمند طراحی بوده و پیاده‌سازی طرح، نیازمند نیروی انسانی و ماشین‌آلات مناسب است. این نیروی انسانی متخصص و ماشین‌آلات هستند که یک طرح را به واقعیت تبدیل می‌سازند. از این رو، با پیشرفت تکنولوژی، ماشین‌آلات جدیدی نیز تولید و به کمک صنعت ساخت آمده تا در روند اجرای پروژه‌های این صنعت نقش مهمی را ایفا نمایند.
پس ماشین‌آلات یک منبع حیاتی برای اجرای پروژه‌های صنعت ساخت هستند که آنها را می‌توان به عنوان راه حلی برای بسیاری از مشکلات صنعت ساخت معرفی نمود. باید توجه داشت که به دلیل ماهیت منحصر به فرد هر پروژه، انتخاب ماشین‌آلات نیز منحصر به فرد بوده و از اهمیت فراوانی برخوردار است. همچنین باید توجه داشت که ماشین‌آلات می‌توانند بخصوص در پروژه‌های زیرساختی، هزینه زیادی از پروژه‌ها را در برگرفته و از این‌رو انتخاب و مدیریت ماشین‌آلات اهمیت زیادی از منظر اقتصادی برای پروژه‌ها دارد. موضوعی که حتی میتواند منجر به ورشکستگی پیمانکاران زیادی گردد.
1. تاریخچه ماشین‌آلات صنعت ساخت
قبل از اختراع ماشین‌آلات صنعت ساخت، ساخت و ساز از طریق انسان و حیوانات صورت می‌گرفت که کاری بسیار وقت گیر بود و پروژه‌ها را تا حد زیادی محدود می‌نمود. اختراع و توسعه تجهیزات و ماشین‌آلات صنعت ساخت، تغییرات عمده‌ای در این صنعت ایجاد نمود و باعث افزایش کیفیت پروژه‌های صنعت ساخت گردید. اولین بیل مکانیکی قدرتمند که به بیل بخار معروف بود، توسط ویلیام اس اوتیس (William S Otis) در سال 1837 ساخته شد. با گذشت زمان، افزایش کیفیت بیل بخار نیز ادامه داشت تا در سال 1880، شرکتی به نام Bucyrus ساخت بیل‌های بخار را آغاز کرد، که بعد ها به یکی از تولیدکنندگان برجسته بیل‌های بخار تبدیل شد.
شکل 1. تصویر بیل بخار که توسط ویلیام اس اوتیس (William S Otis) که در سال 1837 ساخته شد.
شاید بتوان در این بین راه آهن را بزرگترین محرک در توسعه این بخش دانست. این اتفاق به گونه‌ای رخ داد که ویلیام اس اوتیس (William S Otis) و Bucyrus بیل‌های بخار متناسب با کار در ساخت راه آهن را تولید کردند و به بیل‌های ریلی معروف گردید. این بیل‌ها برای حرکت بر روی ریل‌ها تولید شده بودند.
بعد از جنگ جهانی دوم، ساخت راه، بزرگراه، ساختمان و غیره افزایش چشمگیری داشت، که این افزایش با تحولاتی در ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات ساخت نیز همراه بود. اصلی‌ترین این تحولات در این عرصه عبارتند از:
1- استفاده از فولادهایی با مقاومت بالا که با استحکام بیشتر و وزن کمتر ماشین‌آلات همراه بود.
2- استفاده از لاستیک‌هایی با ریسمان نایلونی که با افزایش ظرفیت بار و مقاومت در برابر حرارت همراه بود.
3- استفاده از موتورهای دیزلی پرقدرت، که با افزایش قدرت ماشین‌آلات همراه بود.
این تحولات تا حدی ادامه یافت که امروزه شاهد ماشین‌آلات مختلفی هستیم که هرکدام با توجه به نوع کاربردشان در پروژه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. برنامه‌ریزی و مدیریت ماشین‌آلات
پیمانکاران که به عنوان عامل کلیدی اجرای پروژه‌های صنعت شناخته می‌شوند، باید روش‌های اجرای مناسب با شرایط و همچنین ارزیابی اقتصادی استفاده و انتخاب ماشین‌آلات جهت اجرای پروژه را بخوبی بدانند. پیمانکاران جهت اجرای پروژه‌ها و همچنین توانایی رقابت با سایر پیمانکاران در مناقصات، به دو دارایی حیاتی نیاز دارند:
1. نیروی انسانی متخصص
2. تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب و با تکنولوژی بالا
شکل 2. تصویر تعدادی از ماشین‌آلات صنعت ساخت
با توجه به ماهیت پروژه‌های صنعت ساخت، پیمانکار فعال در این صنعت تحت مجموعه‌ای از شرایط اجرای پروژه قرار خواهد گرفت که مستقیماً بر روی مدیریت تجهیزات و ماشین‌آلات تأثیر می‌گذارد. باید آگاه بود که هریک از تجهیزات و ماشین‌آلات صنعت ساخت، برای انجام عملیات مکانیکی خاصی طراحی و تولید شده و برنامه‌ریز و یا برآوردکننده منابع و هزینه‌های پروژه، باید ماشین‌آلات مناسب را جهت عملیات اجرایی مورد نظر انتخاب نماید. برای برآورد هزینه‌های تجهیزات و ماشین‌آلات، لازم است ابتدا بهره‌وری ماشین‌آلات را تعیین کنیم. بهره‌وری که توسط مبانی مهندسی تعیین می‌شود.
اگرچه هر نوع تجهیزات و ماشین‌آلات دارای ویژگی‌های عملیاتی متفاوتی است، اما همیشه مشخص نیست که کدام دستگاه برای انجام یک پروژه خاص مناسب است. پس از مطالعه برنامه و مشخصات پروژه و بازدید از محل پروژه، برنامه‌ریز باید مناسب‌ترین تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز را برای پروژه تعیین نماید. برای مثال، جابجایی خاک به طول بیش از 5 کیلومتر با لودر هزینه کمتری دارد و یا کامیون حمل خاک بهتر است این عملیات را به عهده گیرد؟ هر دو روش نتیجه نهایی مورد نیاز را به همراه خواهند داشت، اما کدام یک از نظر اقتصادی، گزینه مناسب‌تری است؟ این سوالاتی است که برای مدیریت و برنامه‌ریزی استفاده از ماشین‌آلات باید به آنها پاسخ داده شود.
در نهایت باید توجه داشت که به دلیل وجود ریسک‌ها، پیچیدگی‌های فراوان پروژه‌های صنعت ساخت، عدم قطعیت‌های زیاد و قراردادهای ناقص و...، پیمانکاران باید برنامه‌ریزی و مدیریت استفاده از ماشین‌آلات در پروژه‌ها را مد نظر قرار دهند. موردی که که جهت جلوگیری از شکست پیمانکاران و کاهش هزینه‌های آنها امری حیاتی بوده و باید از همان ابتدای پروژه مد نظر قرار گیرد.
- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش های موسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطوح مهارت‌های سخت (سطح های کارشناسی، اجرایی و ارشد، استراتژی) و همچنین مهارت‌های نرم دوره‌هایی به‌صورت کاملا جامع در کشور ارائه شده است که مدیریت هزینه ماشین‌آلات را در دوره مدیریت مالی، حسابداری و هزینه پروژه‌ها و نحوه برآوردهای اقتصادی ماشین‌آلات را در دوره ارزیابی اقتصادی پروژه به صورت جامع آموزش می‌دهد. جهت اطلاع از نحوه و تاریخ برگزاری و سرفصل‌های ارائه شده در این دوره‌ها می‌توانید به بخش (تقویم آموزشی مدیریت ساخت و پروژه) در سایت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
دانلود جزئیات این مقاله
