اهمیت انتخاب پیمانکار مناسب، خوش سابقه و دارای صلاحیت

بسیاری از شرکتها دارای (Approved vendor list) AVL و ACL ( Approved vontractor list) هستند. که معمولا کارفرمایان از بین شرکتهای موجود در این لیست پیمانکاران را دعوت به مناقصه می کنند. با این وجود در بسیاری از موارد در پروژه ها شاهد وضعیت نامناسبی از لحاظ پیشرفت و کیفیت کار هستیم، که پیمانکار انتخابی پیمانکاری نامناسب و ضعیف بوده و با ضعف خود در برنامه ریزی، در طراحی، خرید و در اجرا، مشکلات و دردسرهای زیادی را ایجاد نموده و باعث ایجاد زیانهای سنگینی میشود. تازه از آن بدتر، در بسیاری از این موارد، این پیمانکار است که بعضا در موضع مطالبه گری قرار گرفته و با کلیم‌های متعدد، مدعی ضررهاییست که به واسطه عملکرد ضعیف خود به پروژه تحمیل نموده است.

مقایسه انتخاب پیمانکار با انتخاب همسفر زندگی:
بهتر است این موضوع را با ذکر مثال برایتان توضیح دهیم. در واقع، انتخاب پیمانکار به عنوان شریک اجرایی کارفرما در پروژه، همانند انتخاب همسر برای ازدواج میماند. همگی ما در اطرافمان زوج هایی را میبینم که با انتخاب مناسبشان در ابتدای زندگی، زندگی با آرامش و موفقی را تجربه میکنند و برعکس، زوجهایی که انتخاب مناسبی نداشته و هر روز دچار درگیری و چالش و قهر و آشتی هستند. در صورت اختلاف زوجین، چقدر باید وقت، هزینه صرف شود تا یا به توافق برسند، یا از هم جدا شوند. پروژه هم شرایط مشابهی دارد. انتخاب پیمانکار ضعیف برای کافرما هم بسیار زمان بر، انرژی بر، هزینه بر هست. یک بار دیگر به مثال ازدواج برگردید.

راهکار ماده 46 یا ماده 48 در زمان ناراضی بودن کارفرما از پیمانکار:
ممکن است با خودتان این موضوع را مطرح نمایید که کارفرما اگر از پیمانکاری ناراضی باشد، میتواند در نهایت ماده 46 (فسخ پیمان) یا ماده 48 (خاتمه پیمانش) نموده و از این شرایط خلاص شود. قضیه به این سادگیها نیست. برای فسخ پیمان، طبق قانون، عالی ترین مقام یک سازمان باید این تصمیم را گرفته، که در خصوص سازمانهای دولتی گاهی موضوع به وزیر برای تصمیم گیری میرسد، که خیلی از مدیران سازمانهای دولتی برای حفظ اعتبار خودشان تمایلی به این موضوع ندارند. در این شرایط حتی با فرض فسخ قرارداد یا خاتمه پیمان، باز انتخاب پیمانکار جدید برای ادامه کار پیمانکار قبلی کاری هم زمانبر و هم هزینه بر است و تبعات زیادی دارد. از طرف دیگر، در این مواقع، پیمانکار اخراجی هم ساکت نخواهد ماند و با به کارگیری تیم فنی و حقوقی، با شکایت به مراجع قضایی، مدعی خسارت و ضرر و زیان خواهد شد. موضوعی که ممکن است سالها ادامه پیدا نموده و پروژه را با شکست مواجه نماید.

چرا این اتفاق رخ میدهد و کارفرما از پیمانکار ناراضی میشود؟
پاسخ آنست که به همان دلیلی که یک ازدواج شکست میخورد، پروژه نیز با شکست مواجه میشود! به قول روانشناسها وقتی صدای سوت قطار را از دور نمی شنوی، وقتی قطار از روی شما رد شد متوجه حضور قطار خواهی شد! یعنی وقتی از همان ابتدا نشانه ها را نادیده بگیریم و دقت کافی بخرج ندهیم، آسیبهای زیادی به ما وارد میشود و وقتی متوجه اشتباه میشویم که خیلی دیر است. حالا چرا این اتفاق رخ میدهد؟ به نظر ما یکی از مهمترین دلایل، ضعف آیین نامه مناقصات کارفرما و انتخاب پیمانکار است که مبنای اصلی را روی قیمت اعلامی، بدون در نظر گرفتن حد پایین و بالای برآورد گذاشته و به عبارتی هر پیمانکار یا تامین کننده ای که قیمت پایین تری بدهد، برنده مناقصه میشود. در این حالت پیمانکارانی که پروژه ندارند یا در شرف ورشکستگی هستند، برای گرفتن پروژه، اصطلاحا روی قیمت شیرجه زده، تا پروژه را بگیرند و بعدا با انواع و اقسام کلیم و کاهش کیفیت کار، در پروژه به سود برسند.

پس راهکار چیست؟
- کارفرمایان عزیز علاوه بر ارزیابی فنی پیمانکاران، حتما علاوه بر برآورد حجم و قیمت کار توسط خودش یا مشاور، می بایست یه حد پایین و بالایی برای برآورد قرار داده تا اگر شرکتی خارج از این محدوده قیمتی بود، حذف گردد.
- دوم اینکه رزومه و سوابق کاری و رضایت نامه کارفرمایان قبلی پیمانکاران در پروژه های قبلی مورد توجه قرار گرفته و فقط به داشتن رتبه بسنده نشود. بسیاری از این رتبه ها با تبانی حاصل گردیده و نمی تواند به تنهایی ملاک عمل قرار گیرد.
- سوم اینکه، فرد یا افرادی در تیم کارفرمایی هستند که از انتخاب یک پیمانکار منتفع میشوند. باید با ضوابط دقیق و قانونی، جلوی این افراد گرفته شده، تا سرمایه کارفرما که در بسیاری از موارد از بیت المال است، هدر نرود.

در اپیزود بعدی از دسته مدیریت قرارداد چه مواردی بیان خواهد شد؟
چرا وجود برنامه زمانی مصوب و به روزرسانی های منظم، حکم حیاتی برای پیمانکار دارد؟ هزینه های عدم انجام این موضوع برای پیمانکار چیست؟