لایو تجارب مدیریت پروژه در پروژه‌های صنعتی ساخت
در این برنامه دکتر علوی پور به‌عنوان میزبان با مهندس نادر نصر که به‌عنوان مهمان حضور داشتند، درباره تجارب مدیریت پروژه های صنعتی ساخت به گفت و گو پرداختند.
در ابتدای گفت‌وگو دکتر علوی پور با اشاره به این موضوع که پروژه‌های احداث صنعتی، یکی از بخش‌های مهم در پروژه‌های صنعت ساخت هستند ابراز امیدواری کردند که این گفت‌وگو برای دوستان مفید واقع شود. در ادامه این گفت‌وگو دکتر علوی پور از مهندس نادر نصر درخواست کردند برای دوستان یک معرفی مختصر از خود داشته باشند و در ادامه بحث را بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده آغاز نمایند.
در ابتدا مهندس نادر نصر به معرفی مختصری از خود پرداختند. ایشان دانش‌آموخته مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی ارشد بوده و در حدود 12 سالی است که در برنامه‌ریزی پروژه‌های EPC صنایع فولادی مشغول به کار هستند و از آغاز فعالیت خود در این صنعت، موقعیت‌های شغلی گوناگونی را از کارشناسی تا وقت حاضر که مدیر PMO یک شرکت پیمانکاری هستند، تجربه کرده‌اند.
در ادامه گفت‌وگو مهندس نصر با بیان اینکه، زندگی انسان‌ها به‌صورت مرحله‌به‌مرحله تعریف می‌شود. بنده نیز زمانی که وارد دنیای مدیریت پروژه شدم به‌تازگی از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بودم و در اولین فعالیتم تقریباً به مدت 20 روز کاری بود که در یک شرکت مشغول شده بودم و سپس با مشاهده آگهی استخدام شرکت پیمانکاری که نیاز به یک کارشناس برنامه‌ریزی داشت و در آن شرکت که یک مدیر توانمند نیز مسئولیت هدایت برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه را برعهده داشت، فعالیتم را آغاز کردم. از طرفی مدیرعامل شرکت اعتقاد داشت که بخشی از نیروهایی که در شرکت جذب می‌شوند باید از بخش جوان و تازه فارغ‌التحصیل شده کشور باشند تا بتوانند هم کمکی به صنعت و هم اشتغال جوانان نمایند. از طرف دیگر بسیار خرسندم که فعالیت خود را در بخش اجرایی پروژه آغاز نمودم، زیرا آن بخش اجرایی از نظر بنده با دید بسیار خوبی همراه است که باعث درک بهتر پروسه‌های بعدی کار می‌شود و این موضوع در آینده شغلی من بسیار تأثیرگذار بود.
در آن پروژه که احداث یک کارخانه صنعتی بود، توالی کار بسیار حائز اهمیت بود و هماهنگی‌های زیادی بین پیمانکاران جزء برای نصب و اجرا به‌صورت مشخص انجام می‌شد، زیرا فعالیت‌ها بسیار به یکدیگر وابسته بودند.
از دیگر درس‌آموخته‌هایی که در این پروژه برای من همراه شد، آشنایی با قراردادهای کنسرسیوم بود که نوع خود بسیار جالب بود. پروژه عنوان شده به‌صورت قرارداد کنسرسیوم که سه شرکت عضو این کنسرسیوم بودند، منعقد شده بود. شرکت ما نیز به‌عنوان رأس (Leader) کنسرسیوم معرفی شده بود. بعد از گذشت زمانی شرکت‌های کنسرسیوم وارد اختلاف و ادعاهای گوناگونی شدند و دو شرکت دیگر در زمانی که تقریباً 10 ماه به انتهای قرارداد مانده بود، به‌تدریج کنسرسیوم را ترک کردند و تمام مسئولیت‌های انجام کارهای آن‌ها به رأس (Leader) کنسرسیوم منتقل شد و از طرفی برای شرکت ما بسیار حائز اهمیت بود که شهرت خود را حفظ کند و بسیار اهمیت داشت که برای کسب پروژه‌های آتی، با شرایط پیش‌آمده در پروژه بمانیم و آن را به اتمام رسانیم.
در حین اجرای پروژه با شرایط پیش‌آمده که ذکر شد، یک رقیبی نیز برای شرکت ما وجود داشت که به‌صورت هم‌زمان با پروژه ما، پروژه احداث یک کارخانه را به‌صورت موازی انجام می‌داد. جالب است بدانید که با وجود تمام مشکلات ایجاد شده، اما همچنان شانه‌به‌شانه رقیب خود حرکت کردیم و تقریباً اتمام پروژه‌ها به‌صورت هم‌زمان صورت گرفت.
بعد از اتمام این پروژه، در همان شرکت موقعیت شغلی مشابهی در شهر تهران به بنده پیشنهاد شد و این حضور در پروژه‌ها به‌صورت تقریباً 3 پروژه احداث کارخانه برای بنده تکرار گشت. باتوجه‌به شرایط نیز در این پروژه نقش‌های متفاوتی داشتم و وارد بخش‌های تازه‌ای می‌شدم. از نظر بنده فعالیت در بخش‌های اجرایی و حضور در سایت پروژه‌ها برای من بسیار اثرگذار بود و همچنین به دوستانی که قصد دارند به‌تازگی به این حوزه ورود پیدا کنند، پیشنهاد می‌کنم اگر شرایط برایشان فراهم بود و علاقه‌مند بودند از بخش‌های اجرایی و حضور در سایت پروژه فعالیت خود را آغاز نمایند به این دلیل که نقشه راه اصلی اجرای پروژه در سایت پروژه اتفاق می‌افتد و آنجا است که مشخص می‌کند تدارکات به چه شکلی حرکت کند و یا مهندسی به چه شکلی حرکت کند تا بتوان مراحل اجرا را به‌صورت صحیحی به سمت جلو حرکت داد.
در ادامه گفت‌وگو دکتر علوی پور سؤالی مطرح کردند با این عنوان که به نظر شما دید فنی به چه میزان اهمیت دارد؟ در خیلی از مواقع این صحبت مطرح می‌شود که اگر مدیر پروژه‌ای از صنعت پزشکی، IT و یا سایر صنایع دیگر وارد هر پروژه دیگری در صنایع دیگر شود، موفق ظاهر می‌شود. این موضوع به نظر شما چقدر صحیح است که یک شخصی که مدیر پروژه بخشی می‌شود، نیاز است به آن بخش دید فنی داشته باشد؟
مهندس نصر در پاسخ به این سؤال بیان کردند که به نظر بنده اگر مدیر پروژه‌ای از صنایع دیگر نیز وارد صنعت دیگری شود و دانش مدیریت پروژه را داشته باشد، به‌هرحال خود را بعد از مدتی با شرایط تطبیق خواهد داد. اما این موضوع که چقدر سریع می‌تواند خود را با محیط تطبیق دهد، تصور بنده بر این است که دید فنی می‌تواند در حدود 70 الی 60 درصد به کمک آن شخص بیاید.
در ادامه گفت‌وگو دکتر علوی پور سؤالی مطرح کردند با این عنوان که اگر بخواهید مهم‌ترین درس‌آموخته از پروژه‌ای که در بین سال‌های 88 تا 92 در آن مشغول به کار بودید را عنوان کنید، کدام درس‌آموخته است؟
مهندس نصر در پاسخ به این سؤال بیان کردند که در آن پروژه مهم‌ترین اتفاق برای ما همان ترک کنسرسیوم توسط دو شرکت عضو کنسرسیوم بود و پذیرش این شرایط توسط شرکت ما و تطبیق سازی سریع خود با شرایط برای جلوگیری از شکست و اتمام به‌موقع پروژه، مهم‌ترین درس‌آموخته آن پروژه برای بنده و حتی شرکت ما بود.
پیرو سؤال قبلی دکتر علوی پور سؤالی مطرح کردند با اشاره به این موضوع که در بحث کنسرسیوم دو شرکت نیز ذی‌نفع کلیدی محسوب می‌شدند، چگونه توانستید آن شرایط را مدیریت کنید؟ همچنین آیا شرایطی وجود داشت تا بتواند شرایط مناسب‌تری را رقم بزند؟
مهندس نصر در پاسخ به این سؤال بیان کردند که فکر می‌کنم اگر در آن زمان درون شرکت یک ساختاری وجود داشت که قراردادهای مدیریت ساختی را ایجاد میکرد و با شرکت‌های اجرایی قرارداد منعقد میکرد شاید شرایط بهتری وجود داشت. البته قابل‌ذکر است که بعد از کسب تجربه از آن موضوع شرکت تصمیم گرفت که یک گروهی از شرکت‌ها ایجاد شود که دیگر با پیمانکاران غیر از گروه شرکت وارد کنسرسیوم نشویم و یک شرکت اجرایی نیز در نتیجه رخداد آن موضوع در بین سال‌های 91 الی 92 تشکیل شد و خانواده‌ای از شرکت‌ها را تشکیل دادیم. در حال حاضر نیز سه شرکت به‌عنوان زیرمجموعه شرکت ما فعال است تا در آینده از بروز ریسک‌های مشابه جلوگیری شود.
در واقع در آن پروژه، شرکت‌هایی که در آن کنسرسیوم شرکت کرده بودند زیان زیادی را به ما وارد کرده بودند و متأسفانه به‌جز نگاه به سود خود، دید دیگری نداشتند و شرایط دیگری را در نظر نمی‌گرفتند. آن‌ها قبل از خروج از کنسرسیوم با شگردهای خود 80 الی 90 درصد از سهم خود را دریافت کرده بودند و مبلغ زیادی از قراردادشان باقی نمانده بود که پروژه را ترک کردند و در نتیجه این کار شرکت ما مجبور شد کارهای باقیمانده را به هزینه خود به اتمام رساند. طرف دیگر این ماجرا نیز اختلافات و ادعاهای قراردادی بود که متأسفانه به دلیل وجود ضعف در اطلاعات و مسائل دیگر خروجی مناسبی حاصل نشد و نتیجه‌بخش نبود.
در ادامه گفت‌وگو دکتر علوی پور سؤالی مطرح کردند با این عنوان که باوجوداینکه مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)، بیشتر در پروژه‌های عمرانی و مهندسی ساخت مطرح است، استفاده از BIM در پروژه‌های احداث صنعتی که در اجرای آن‌ها تجربه و سابقه بالایی دارید به چه شکل است؟
مهندس نصر در پاسخ به این سؤال بیان کردند که شرکت ما به این دلیل که یک شرکت مهندسی است، یکی از اصول کاری ما از سال‌های قبل، مدلسازی سه‌بعدی پروژه‌ها بوده و واحدهای مختلف مدل سه‌بعدی را به‌صورت یکپارچه تهیه می‌کردند و حتی تداخلات را نیز شناسایی می‌کردند. به‌طورکلی به لحاظ مدلسازی تا بعد سوم به شکل مناسبی پیاده‌سازی شده بود و مشکلی نبود، اما پیاده‌سازی بعدهای چهارم و پنجم را به‌تازگی آغاز نموده‌ایم و از طرفی شرکت‌های کارفرمایی نیز به این سمت حرکت کرده‌اند و از ما درخواست بعدهای ششم و هفتم را نیز داشته‌اند و این موضوع خیلی کمک می‌کند که شرکت‌های پیمانکاری به این سمت حرکت کنند و این موضوع نیز تا حد زیادی می‌تواند مزیت رقابتی آن‌ها در بازار شود.
یکی دیگر از چالش‌هایی که برای ما وجود دارد، این است که متأسفانه ثبت اطلاعات ساخت را به شکل مناسبی انجام نداده‌ایم. باوجوداینکه اطلاعات برای برنامه‌ریزی‌های آتی در پروژه‌های مشابه و موارد دیگر بسیار مناسب است، اما این کار انجام نمی‌شود.
یکی از موضوعات جذابی که به‌شخصه خیلی به آن علاقه دارم، برنامه‌ریزی و کنترل پروژه است که آن را پایه تمام بخش‌های بعدی می‌دانم و اگر بهبود آن در یک شرکت یا سازمان به شکلی مناسب انجام نشود. بخش‌های دیگری مانند مدیریت هزینه، مدیریت ادعا، آنالیز تاخیرات و غیره با مشکل مواجه خواهیم شد.
در قراردادهای مهندسی، تدارکات و ساخت (EPC)، بخش ساخت و مهندسی را دو قسمت مهم برای برنامه‌ریزی و زمانبندی پروژه باید دانست و این موضوع بدان دلیل است که مرحله ساخت با توالی اجرایی همراه بوده و مرحله مهندسی با پیچیدگی‌های زیادی همراه است. ارتباط واحدهای مختلف مهندسی و ارتباط اطلاعاتی با بخش خرید و تدارکات، ارتباط جامعی بین واحدهای مختلف نیاز دارد که این موضوع پیچیدگی را چندین برابر می‌کند. در واقع اگر کسی بتواند بر روی ساخت و مهندسی در پروژه‌هایی با قرارداد EPC مسلط شود، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
همچنین برای کنترل مدارک مهندسی، شرکت ما در ابتدا از نرم‌افزاری تحت عنوان Expedition که از خانواده Oracle بود، استفاده میکرد. اما بعد از گذشت 15 سال در استفاده از این نرم‌افزار، با مشکلاتی همراه بودیم و برای شرکت ما دیگر این سیستم پاسخگو نبود و به همین جهت نرم‌افزارهای دیگری را که جایگزین Expedition بودند را انتخاب کردیم. پیاده‌سازی این سیستم در بخش مهندسی به‌خوبی به نیازهای ما پاسخ داد، اما متأسفانه در بخش تدارکات که درگذشته نیز قصد پیاده‌سازی سیستم مستندات را داشتیم با سختی‌هایی روبرو هستیم، اما در تلاشیم که بتوانیم این سیستم را نیز در این بخش با استفاده از نرم‌افزار Unifire به شکل مناسبی پیاده‌سازی کنیم.
- متن موردنظر، خلاصه‌ای از گفت‌وگو انجام شده است و تمام گفت‌وگو با جزئیات آن را پوشش نمی‌دهد، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود ویدئو این گفت‌وگو را به‌صورت کامل مشاهده نمایید.
جایگاه مبانی ارائه شده در آموزش‌های مؤسسه ACEMI:
در نقشه راه جامع مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارت‌های سخت (کارشناسی - اجرایی و ارشد - استراتژی) و در سطح مهارت‌های نرم دوره‌های جامعی دیده شده است. همچنین به جهت آشنایی با دوره‌ها و تاریخ برگزاری آن‌ها می‌توانید به بخش تقویم آموزشی موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
