پروژههای بینالمللی صنعت ساخت در دو دهه گذشته افزایش قابل توجهی داشته و پیمانکاران زیادی در عرصه بینالملل فعالیت خود را توسعه دادهاند. مجله مشهور Engineering News-Record یا همان ENR، اولین فهرست پیمانکاران بینالمللی برتر خود را در سال 2002 منتشر کرد و هر ساله اقدام به بهروزرسانی این لیست و رتبه بندی پیمانکاران مینماید. این فهرست، پیمانکاران را بر اساس درآمد حاصل از پروژههای خارج از کشور رتبهبندی نموده و سعی میکند در بازههای زمانی مختلف، گزارشات تحلیلی مناسبی را ارائه نماید. به طور مثال، درآمد بینالمللی 225 پیمانکار برتر از 106 میلیارد دلار در سال 2001 به 453 دلار در سال 2011 افزایش یافت ([1]) که این آمار گویای تغییر در ساختار کسبوکار شرکتهای پیمانکاری و پروژهها در دنیا دارد. اما نکته حائز اهمیت آن است که اجرای این پروژهها در منطقههای مختلف با چالشهای متفاوتی همراه بوده و این چالشها حتی در مناطقی با ریسکهای ژئوپلیتیکی بالا میتواند سازمانها را به سوی ورشکستگی سوق دهد. ازاینرو، در سال 2016 مطالعهای توسط Kadry و همکارانش انجام شد ([2]) تا بتواند در قدم اول دلایل تأخیر پروژهها در مناطقی با ریسکهای ژئوپلیتیکی بالا را مطالعه نموده و در قدم بعد میزان تأثیر این دلایل را بر روی پروژهها و نتایج آنها بررسی کند. در واقع این مطالعه اهدافی را در 3 گام و به شرح زیر تعیین نموده که در ادامه به بررسی بیشتر نتایج آن خواهیم پرداخت. این گامها عبارتند از:
الف- درک بهتر از علل تاخیرها در کشورهایی با خطرات ژئوپلیتیکی بالا
ب- سنجش تأثیر نسبی دلایل تأخیر در تکمیل پروژه
ج- نحوه تأثیرگذاری علل تأخیر، تحتتأثیر ویژگیهای پروژه و کشور
این مطالعه از دو مسیر مکمل برای انجام این تحقیق استفاده کرده تا بتواند در قدم اول به جمعآوری اطلاعات و در قدم دوم به تحلیل آنها بپردازد. دیتاهای کمی، با تحلیل دقیق برنامه زمانبندی این پروژهها و به منظور یافتن دلایل تأخیرات بهدستآمده تا با تحلیل کیفی که از مصاحبه با 18 متخصص در 35 پروژه در 16 کشور دنیا (در مناطقی با ریسکهای ژئوپلیتیکی بالا) انجام داده، بتواند تحلیل دقیقتری داشته باشد. نکته جالب در این مطالعه بررسی این دلایل برای کشورهای مختلف در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین بوده که کشورمان نیز در بخشی از این مطالعه قرار گرفته است.
شکل 1. روش تحقیق
دلایل ایجاد تاخیرات
در بخش نتایج، محققان اشاره مینمایند که مواردی که در ادامه ذکر شده است منجر به ایجاد تاخیرات نامتعارفی میگردند. این موارد عبارتاند از:
الف- مشکلات مالی در این پروژهها
ب- تغییرات زیاد در طول اجرا
پ- مشکلات نشئتگرفته از مسائل آبوهوایی
ت- مشکلات مربوط به فساد مالی در بدنه دولتی
ث- مشکلات واردات مواد اولیه و ماشینآلات
ج- نرخ بهرهوری پایین در این سازمانها مخصوصاً در بخش نیروی انسانی
چ- تهدیدهای موجود در محل اجرای این پروژهها
ح- سرقت ماشینآلات و امنیت نامناسب در محل سایت (کارگاه)
شکل 2. تاکسونومی علل تاخیر پروژههای ساخت
شکل 3. 10 دلیل اصلی رتبهبندی تاخیر بر اساس نوع پروژه
نتیجهگیری دلایل تاخیر پروژهها
نتایج بدست آمده از این مطالعه میتواند کمک زیادی به پیمانکاران جهت مدیریت ریسکها و جلوگیری از شکستهای فراوان، بخصوص در مناطقی با ریسکهای ژئوپلیتکی بالا نماید. هماهنطور که نویسندگان این مقاله نیز اشاره نمودهاند، اگرچه اجرای پروژهها در این مناطق با ریسکهای بالایی همراه است، اما در صورت مدیریت مناسب ریسکها، نتایج قابل توجهی میتواند اخذ گردد.
- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.
جایگاه این مبانی در آموزشهای مؤسسه ACEMI
در نقشه راه جامع مدیریت ساخت مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور، در سطح مهارتهای سخت - کارشناسی و اجرایی با عنوان فرایند جامع مدیریت ریسک در پروژه همراه با آموزش نرمافزار Pertmaster بهصورت کامل و جامع ارائه شده است. باید توجه داشت که دورههای "فرایند یکپارچه برنامهریزی، زمانبندی، ارزیابی و کنترل پروژه" و "مدیریت یکپارچه مالی، حسابداری و هزینه در پروژه و سازمانهای پروژه محور" پیشنیازهای دوره مدیریت ریسک میباشند. علاوه بر این موارد، دورههایی در سطح مهارت سخت - ارشد و استراتژی و همچنین در سطح مشاوران در نقشه راه آموزشی مؤسسه تدوین شده است که پس از دوره سطح کارشناسی باید طی نمود. میتوانید جهت مشاهده زمان و اطلاعات دورههای در حال برگزاری به تقویم آموزشی مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علوی پور مراجعه نمایید.
[2] Kadry, M. Osman, H. Georgy, M. 2016. Causes of Construction Delays in Countries with High Geopolitical Risks. J. Constr. Eng. Manage.
