در سالهای اخیر، پروژههای صنعت ساخت کشور با چالشهایی چون نوسان شدید قیمت مصالح، تغییر مداوم نرخ ارز، تورم فزاینده و تاخیر در پرداختها روبهرو بودهاند؛ مسائلی که نهتنها اجرای بهموقع پروژهها را دشوار کرده، بلکه ثبات مالی و جریان نقدینگی کارفرمایان و پیمانکاران را نیز بهشدت تحت تأثیر قرار داده است.
اگرچه دستورالعملها و بخشنامههایی برای جبران آثار نوسانات اقتصادی تدوین شدهاند، اما بسیاری از آنها از نظر دقت، جامعیت و انطباق با واقعیتهای بازار نیازمند بازنگری و بهروزرسانیاند. در چنین شرایطی، تعدیل قیمت صرفاً یک محاسبه مالی نیست، بلکه سازوکاری حقوقی برای حفظ تعادل قراردادها و استمرار اجرای پروژهها بهشمار میآید.
این کتاب با بررسی جامع اسناد داخلی بهویژه بخشنامهها و استفساریههای سازمان برنامه و بودجه و مقایسه آنها با استانداردهای بینالمللی نظیر فیدیک، نقاط قوت و ضعف فرایند محاسبه و پرداخت تعدیل در ایران را تحلیل کرده و راهکارهای بهبود آن را ارائه میدهد.
انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور (ACEMI) در راستای رسالت خود در توسعه دانش تخصصی صنعت ساخت، با بهرهگیری از تجربه میدانی، سوابق آموزش حرفهای و منابع داخلی و بینالمللی، کتابی با عنوان: «راهنمای جامع تعدیل در پروژههای صنعت ساخت؛ محاسبهی تعدیل قیمت، خسارت دیرکرد در پرداخت آن و جبران آثار افزایش نرخ ارز» را منتشر کرده است؛ کتابی تحلیلی و کاربردی که گامی مؤثر در شفافسازی و بهبود فرایند تعدیل قیمت در پروژههای صنعت ساخت کشور به شمار میآید.
چالشهای محاسبه تعدیل قیمت در پروژههای صنعت ساخت ایران
اگرچه بخشنامه شماره 101/173073 در ایران به موضوع تعدیل قیمت و ضریب تعدیل پرداخته است، اما مقایسه آن با اسناد بهروز بینالمللی، مانند فیدیک نشان میدهد که مقررات داخلی با وجود شباهتهایی به رویکردهای جهانی و حتی دقت بیشتر در برخی جزئیات، همچنان با نقصهای ساختاری قابل توجهی در تعریف و محاسبه تعدیل روبهرو هستند.
این نارساییها، بهویژه در محاسبه ضریب تعدیل، تعدیل منفی و تعدیل در زمان تاخیرات، تعدیل در شرایط فسخ و خاتمه و... زمینهساز اختلافات و ادعاهای مالی میان پیمانکار و کارفرما میشود.
مهمترین چالشها عبارتاند از:
- تعریف ناقص مفاهیم کلیدی مانند زمان شروع کار و شاخصهای تعدیل؛
- ابهام در نحوه محاسبه ضریب تعدیل خصوصاً در شرایط تاخیر یا کاهش شاخصها؛
- پیچیدگی در فرایند ارسال و پرداخت صورتوضعیت تعدیل و بروز ادعاهای ناشی از تاخیر در پرداخت؛
- عدم همخوانی تغییرات شاخصهای تعدیل با واقعیت نوسانات اقتصادی و نرخ ارز.
این مشکلات اغلب به تعارض میان کارفرما و پیمانکار منجر شده و حتی پروژهها را تا مرز توقف پیش میبرد.
این کتاب با هدف رفع همین چالشها تدوین شده و بهعنوان مرجعی جامع، راهکارهایی برای مدیریت مؤثرتر و پایدارتر مالی در پروژههای ساخت ارائه میدهد.
ضرورت تألیف کتاب راهنمای جامع تعدیل در پروژههای صنعت ساخت/ چرا این کتاب یک نیاز حیاتی است؟
این کتاب با هدف ایجاد یک منبع جامع و کاربردی برای مدیریت تعدیل قیمت در پروژههای ساخت تدوین شده است. در این اثر، تمامی اسناد داخلی مرتبط با تعدیل از جمله استفساریهها، بخشنامهها و پرسشوپاسخهای رسمی سازمان برنامه و بودجه گردآوری و تحلیل شدهاند؛ اسنادی که پیشتر بهصورت پراکنده و دشوار در دسترس بودند.
این گردآوری منسجم، به خواننده کمک میکند تا مفاهیم و رویههای داخلی مانند نحوه محاسبه ضریب تعدیل، تعدیل منفی و تعدیل در زمان تاخیر، خسارت دیرکرد در پرداخت تعدیل و نحوه جبران آثار ناشی از افزایش قیمت ارز و... را بهصورت شفاف درک کرده و از بروز ابهام و اختلاف جلوگیری کند.
اما این کتاب تنها به بررسی اسناد داخلی بسنده نکرده و در بعد بینالمللی، با مقایسه رویکردهای موجود در ایران با استانداردهای جهانی از جمله فیدیک به تحلیل نقاط قوت و ضعف نظام فعلی میپردازد. در این مسیر راهکارهایی عملی برای همسوسازی شاخصها، شفافسازی محاسبات و مدیریت ریسکهای مالی ارائه شده است. بدینترتیب، فعالان صنعت ساخت میتوانند با درک عمیقتر مفاهیم تعدیل، اختلافات قراردادی را کاهش داده و پروژههای خود را با ثبات مالی و مدیریتی بیشتری پیش ببرند.
مزایای مطالعه این کتاب
با مطالعه این کتاب، میتوانید:
- درک عمیق از مفاهیم تعدیل: با مرور جامع اسناد داخلی و مقایسه با استانداردهای بینالمللی، مفاهیمی مانند ضریب تعدیل، تعدیل منفی و تعدیل در زمان تاخیر را بهطور دقیق بیاموزید.
- مدیریت مالی و قراردادی مؤثرتر: محاسبات تعدیل و صورتوضعیتهای تعدیل را دقیقتر انجام داده و ریسکهای ناشی از تورم، نوسانات ارزی و تغییرات اقتصادی را کاهش دهید.
- پیشگیری از اختلافات: با بهرهگیری از تحلیلهای تطبیقی و چهارچوبهای عملی کتاب، اختلافات پیمانکار و کارفرما را به حداقل رسانده و از بنبستهای قراردادی جلوگیری کنید.
- استفاده از ابزارهای عملی: فرمولها، شاخصها و روشهای محاسبه تعدیل و خسارت دیرکرد در پرداخت آن را مستقیماً در پروژهها به کار ببرید.
- تقویت توان تحلیلی: مطالعه این کتاب به متخصصان کمک میکند تا با تحلیل تعدیل، ارزیابیهای کاربردی و علمیتری از پروژهها ارائه دهند و تصمیمات مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی اتخاذ کنند.
این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟
این کتاب بهعنوان راهنمایی عملی و تحلیلی برای مدیریت تعدیل قیمت در پروژههای صنعت ساخت، برای طیف گستردهای از فعالان این حوزه مفید است:
- کارفرمایان و دستگاههای اجرایی: با استفاده از محتوای کتاب میتوانند مدیریت مالی و قراردادی پروژهها را شفافتر انجام داده و از بروز اختلافات و دعاوی مرتبط با تعدیل قیمت جلوگیری کنند.
- پیمانکاران و مدیران پروژه: با یادگیری روشهای دقیق محاسبه صورتوضعیت تعدیل، میتوانند چالشهای پرداخت را مدیریت کرده، برنامهریزی مالی پروژه را بهبود دهند و تعارضات احتمالی با کارفرما را کاهش دهند.
- مشاوران و مهندسان مشاور: با تحلیل اسناد داخلی و مقایسه با استانداردهای بینالمللی، قادر خواهند بود راهکارهای بهینه برای مدیریت پروژه و مستندسازی قراردادها ارائه دهند.
- کارشناسان دفاتر فنی و مالی: با دسترسی به دستورالعملهای کاربردی برای محاسبه و پیگیری صورتوضعیتها، میتوانند روند پرداخت و گزارشدهی را دقیقتر و سریعتر انجام دهند.
- دانشجویان و پژوهشگران حوزه مدیریت ساخت و مهندسی عمران: ضمن آشنایی با مبانی علمی و عملی تعدیل قیمت در ایران، میتوانند با رویههای بینالمللی در این زمینه آشنا شوند.
در مجموع، این کتاب مرجعی کاربردی برای تمام کسانی است که میخواهند چالشهای مالی و قراردادی ناشی از تعدیل قیمت را بهصورت علمی تحلیل و بهطور مؤثر مدیریت کنند.
ویژگیهای منحصربهفرد این کتاب
این کتاب در حوزه تعدیل قیمت پروژههای صنعت ساخت، نسبت به منابع مشابه دارای ویژگیهای برجستهای است، ازجمله:
- جامعیت اسناد داخلی: تمامی استفساریهها، بخشنامهها و پرسش و پاسخهای رسمی مرتبط جمعآوری شده و بهصورت یک مرجع یکپارچه ارائه شده است تا ابهامات رفع و درک دقیق رویههای داخلی ممکن شود.
- تحلیل تطبیقی با استانداردهای بینالمللی: با مقایسه اسناد داخلی و استانداردهای بینالمللی، نقاط قوت و ضعف سیستم داخلی روشن و زمینه ارائه پیشنهادات عملی برای همسوسازی با استانداردهای جهانی فراهم شده است.
- راهکارهای اجرایی: علاوه بر توضیح مفاهیم، روشهای کاربردی برای نحوه تنظیم صورتوضعیت تعدیل، خسارت دیرکرد در پرداخت تعدیل و جبران آثار افزایش قیمت ارز در پیمانهای فاقد تعدیل ارائه میشود که قابل استفاده در پروژهها است.
- کاهش اختلافات و تعارضات: ترکیب تحلیل داخلی و بینالمللی همراه با چهارچوبهای روشن، به پیشگیری از بنبستهای قراردادی و کاهش اختلافات میان پیمانکار و کارفرما کمک میکند.
- مخاطبان گسترده: این کتاب به گونهای تدوین شده که برای کارفرمایان، پیمانکاران، مدیران پروژه، مشاوران، کارشناسان فنی و مالی و حتی دانشجویان قابل استفاده بوده و امکان بهرهبرداری عملی برای همه این گروهها فراهم است.
- شفافیت و ساختار سیستماتیک: مباحث با رویکرد تحلیلی، مرحلهبهمرحله و همراه با مثالهای کاربردی ارائه شده تا خواننده بتواند با کاربرد این مفاهیم در پروژههای واقعی آشنا شود.
سرفصلها
فصل اول: مروری بر اصول تعدیل در اسناد داخلی و بینالمللی
1-1. ضرورت و اهمیت تعدیل در قراردادهای صنعت ساخت
2-1. تعریف تعدیل
3-1. تاریخچهی تعدیل
4-1. روشها و شرایط شمول جبران هزینههای ناشی از نوسانات اقتصادی
فصل دوم: آشنایی با مفاهیم و واژگان تعدیل در اسناد داخلی و بینالمللی
1-2. مقدمه
2-2. اسناد داخلی و مفاهیم تعدیل در آنها
3-2. اسناد بینالمللی و مفاهیم تعدیل در آنها
فصل سوم: شیوههای محاسبهی تعدیل در اسناد داخلی و بینالمللی
1-3. مقدمه
2-3. محاسبهی تعدیل در چهارچوب اسناد و بخشنامههای داخلی
3-3. محاسبهی تعدیل در چهارچوب اسناد و رویههای بینالمللی
4-3. پیشنهادهای موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور در ارتباط با شیوههای محاسبهی تعدیل
فصل چهارم: بررسی ابعاد حقوقی و فنی تعدیل منفی در اسناد داخلی و بینالمللی
1-4. مقدمه
2-4. رویکرد مقررات و اسناد ملی دربارهی تعدیل منفی
3-4. تعدیل منفی در اسناد بینالمللی و مقایسه با رویهی اسناد داخلی
4-4. پیشنهاد موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور در ارتباط با تعدیل منفی
فصل پنجم: تعدیل در زمان تاخیر در اسناد داخلی و بینالمللی
1-5. مقدمه
2-5. تعدیل در شرایط تاخیر در اسناد داخلی
3-5. تعدیل در شرایط تاخیر در اسناد بینالمللی و مقایسهی آن با اسناد داخلی
4-5. پیشنهادهای موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور در ارتباط با تعدیل در زمان تاخیر
فصل ششم: صورتوضعیت تعدیل قطعی در اسناد داخلی و بینالمللی
1-6. مقدمه
2-6. مبانی قراردادی و حقوقی تعدیل قطعی در اسناد داخلی
3-6. تعدیل قطعی در قراردادهای بینالمللی و مقایسه با اسناد داخلی
4-6. پیشنهادهای موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور در ارتباط با تعدیل قطعی
فصل هفتم: تعدیل در شرایط خاص (فسخ و خاتمه) در اسناد داخلی و بینالمللی
1-7. مقدمه
2-7. تعدیل قیمت در شرایط فسخ و خاتمهی قرارداد در اسناد داخلی
3-7. تعدیل در شرایط خاتمهی پیمان در اسناد بینالمللی
4-7. پیشنهادهای موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور در ارتباط با تعدیل در زمان فسخ و خاتمه
فصل هشتم: خسارت دیرکرد در پرداخت (تاخیر تادیه) تعدیل در اسناد داخلی و بینالمللی
1-8. مقدمه
2-8. تاخیر در پرداخت تعدیل در اسناد داخلی
3-8. تاخیر در پرداخت تعدیل در اسناد بینالمللی و مقایسه با اسناد داخلی
4-8. پیشنهادهای موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور دربارهی مواجهه با تاخیر در پرداخت تعدیل
فصل نهم: نحوهی جبران آثار افزایش قیمت ارز در پیمان های فاقد تعدیل در اسناد داخلی و بینالمللی
1-9. مقدمه
2-9. تعدیلپذیری و نحوهی جبران آثار ناشی از افزایش قیمت ارز در اسناد داخلی
3-9. نحوهی جبران آثار ناشی از افزایش قیمت ارز در اسناد بینالمللی
4-9. پیشنهاد موسسهی مهندسی و مدیریت ساخت علویپور
سخن پایانی
مراجع
نحوه تهیه کتاب راهنمای جامع تعدیل در پروژههای صنعت ساخت
این کتاب به زودی توسط انتشارات سایت موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور منتشر خواهد شد و در زمان انتشار اطلاعرسانیهای لازم جهت نحوه تهیه کتاب انجام خواهد شد. توجه داشته باشید برای دسترسی به آخرین اطلاعرسانیها در خصوص زمان انتشار کتابها حتما باید مراحل عضویت در سایت موسسه را تکمیل کرده باشید.
برای مشاهده سایر کتابهای منتشر شده توسط انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور کلیک کنید.
درباره انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور
انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور از سال ۱۴۰۲، همزمان با دریافت پروانه نشر توسط دکتر سید محمدرضا علویپور فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. این مجموعه با نظارت مستقیم دکتر علویپور مدرس رسمی انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) و بهرهگیری از پشتوانهای غنی از دانش تخصصی و تجربه میدانی، منابع آموزشی معتبر و کاربردی در حوزه صنعت ساخت را تألیف و منتشر میکند. تلفیق آموزش، پژوهش و مشاوره در بالاترین سطح حرفهای کشور، رویکردی راهبردی است که این انتشارات را به یکی از مراجع قابل استناد در مهندسی و مدیریت ساخت بدل ساخته است.
