در پروژههای صنعت ساخت، مدیریت تغییرات یکی از دشوارترین و پرریسکترین حوزهها به شمار میرود. ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان که بهظاهر برای مدیریت تغییر مقادیر، قیمتهای جدید و تعدیل نرخ پیمان طراحی شده، در عمل به یکی از گلوگاههای تصمیمگیری پروژهها تبدیل شده است.
ابهامات حقوقی، نبود رویههای روشن اجرایی، تفسیرهای متضاد و استنادهای ناقص یا ناهماهنگ، همگی باعث شدهاند این ماده نهتنها نتواند بهدرستی نقش خود را ایفا کند، بلکه منشأ اختلافات گسترده و تعارضهای طولانیمدت در بسیاری از پروژهها باشد.
انتشارات مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور (ACEMI) در راستای رسالت خود در توسعه دانش تخصصی صنعت ساخت، با بهرهگیری از تجربه میدانی، سوابق آموزش حرفهای و منابع داخلی و بینالمللی، کتابی با عنوان: «مادهی ۲۹ شرایط عمومی پیمان رایج؛ تفسیری تطبیقی از مدیریت تغییرات بر پایه اسناد داخلی و بینالمللی» را منتشر کرده است؛ اثری منحصربهفرد که بهصورت مستند، تحلیلی و کاربردی، گامی نوین در شفافسازی و بهبود اجرای ماده ۲۹ برداشته است.
چالشهای ماده 29 شرایط عمومی پیمان رایج
بررسی پروژههای متعدد صنعت ساخت در کشور حاکی از آن است که علیرغم گذشت سالها از تدوین شرایط عمومی پیمان رایج، هنوز ماده ۲۹ با ابهامهای جدی در سطح تفسیر و اجرا مواجه است. مهمترین چالشها عبارتاند از:
- تفسیرهای متناقض درباره نحوه قیمتگذاری، زمان اجرای تغییرات و حدود اختیارات طرفین
- نبود مرجع جامع و مستند برای پاسخگویی به سؤالات اجرایی و قراردادی
- غلبه نگاه تکبعدی مالی بدون تحلیل آثار زمانی و قراردادی تغییرات
- فقدان رویکرد تطبیقی با استانداردهای بینالمللی مانند فیدیک و AIA
- نبود سازوکار مشخص برای تصمیمسازی در شرایط متغیر پروژهها
در نتیجه، مادهای که باید بستری برای انعطافپذیری و مدیریت مؤثر تغییرات باشد، در عمل به یکی از گلوگاههای بحرانی پروژه تبدیل شده است. کتاب حاضر، دقیقاً در پاسخ به این چالشها و با هدف فهم عمیقتر، اجرای حرفهایتر و تفسیر مستندتر ماده ۲۹، تألیف شده است.
ضرورت تألیف کتاب تفسیر ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان رایج/ چرا این کتاب یک نیاز حیاتی است؟
بخش عمدهای از سردرگمیهای موجود در اجرای ماده ۲۹، ناشی از نبود یک مرجع جامع و یکپارچه است که بتواند از منظر حقوقی، اجرایی، تطبیقی و مستند، ابعاد این ماده را بررسی و تفسیر کند.
کتاب حاضر، برای نخستینبار، مجموعه کامل و طبقهبندیشدهای از کلیه بخشنامهها، مکاتبات رسمی، استعلامهای سازمان برنامه و بودجه و رویههای نهادهای اجرایی مرتبط با ماده ۲۹ را گردآوری و تحلیل کرده است. از سوی دیگر، این اثر با مقایسه تطبیقی دقیق میان ماده ۲۹ و رویههای رایج در قراردادهای بینالمللی مانند FIDIC ،AIA و سایر اسناد مرجع، به خواننده امکان میدهد تا جایگاه واقعی، ظرفیتها و محدودیتهای این ماده را با استانداردهای جهانی بسنجد و از آن در بستر پروژههای ایرانی بهرهبرداری مؤثرتری کند.
مزایای مطالعه این کتاب
مطالعه این کتاب، علاوه بر تحلیل مفهومی ماده ۲۹، مزایای منحصربهفردی را برای طیف وسیعی از متخصصان پروژه فراهم میآورد:
- دسترسی به مجموعهای یکپارچه از اسناد رسمی، بخشنامهها و استعلامها مرتبط با ماده ۲۹
- تطبیق عملی مفاد ماده با نمونههای قراردادهای بینالمللی (FIDIC، AIA و...)
- پاسخگویی شفاف و مستند به سؤالات پرتکرار پروژهها با ساختار پرسشمحور
- افزایش توان تحلیل آثار زمانی، مالی و قراردادی تغییرات در پروژه
- کاهش اختلافات و ابهامات در تصمیمگیریهای پروژهای
- قابلیت استفاده در مشاوره، آموزش، داوری و رسیدگی به دعاوی قراردادی
این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟
این اثر، برای هر فرد یا نهادی که در پروژههای صنعت ساخت با موضوع تغییرات، اختلافات و تفسیر قرارداد سروکار دارد، یک منبع بیبدیل است. گروههای هدف اصلی این کتاب عبارتاند از:
- کارفرمایان پروژهها برای ارزیابی و کنترل تغییرات و تصمیمگیری در خصوص ادامه یا خاتمه پروژه
- مدیران طرح و مهندسان مشاور برای درک دقیق اختیارات، تعامل با پیمانکار و تفسیر صحیح ماده
- پیمانکاران و مدیران پروژه برای شناخت ظرفیتهای دفاعی و اجرایی ماده ۲۹
- کارشناسان حقوقی و داوران برای استناد دقیق به اسناد رسمی و رویههای پذیرفتهشده
- دفاتر فنی و واحدهای برنامهریزی پروژه برای ارزیابی آثار زمانی و مالی
ویژگیهای منحصربهفرد این کتاب
برخی از وجه تمایزهای منحصربهفرد این کتاب نسبت به سایر کتابها و اسناد منتشر شده در این حوزه عبارتاند از:
- گردآوری کامل بخشنامهها، مکاتبات، استعلامها و مستندات سازمان برنامه و بودجه در خصوص ماده ۲۹
- مقایسه تطبیقی دقیق با قراردادهای بینالمللی معتبر (مانند FIDIC ،AIA و...)
- رویکرد مسئلهمحور و ساختار پرسشمحور منطبق با چالشهای واقعی پروژهها
- تحلیل همزمان ابعاد مالی، زمانی و قراردادی تغییرات
- زبان شفاف و ساختار قابل فهم برای مخاطبان فنی و حقوقی
- امکان استفاده عملی در اسناد مناقصه، شرایط خصوصی و مذاکرات قراردادی
سرفصلها
فصل اول اهمیت تحلیل و تفسیر مادهی ۲۹ شرایط عمومی پیمان رایج در ایران
۱-۱. جایگاه مادهی ۲۹ در پروژههای صنعت ساخت
۲-۱. ابهامات رایج و تبعات آنها
۳-۱. نارسایی منابع موجود و غفلت از ابعاد زمانی و خسارات مالی
۴-۱. غیبت نگاه تطبیقی و مشکل تفسیرهای ناهماهنگ
۵-۱. هدف و رویکرد کتاب
۶-۱. ساختار پرسش محور برای پاسخگویی عملی
۷-۱. چشمانداز پیشِرو
فصل دوم تعریف مادهی ۲۹ تغییر مقادیر کار قیمتهای جدید تعدیل نرخ پیمان
۱-۲. تغییر مقادیر کار در حین اجرا
۲-۲. کاهش مقادیر بدون تصمیم کارفرما
۳-۲. کارهای فاقد قیمت و مقدار در پیمان قیمتهای جدید
۴-۲. سقف قیمتهای جدید و تعدیل نرخ پیمان
۵-۲. فرایند تغییر مقادیر کار طبق مادهی ۲۹
۶-۲. منظور از فهرست بهای منضم به پیمان چیست؟
فصل سوم تشریح و شفافسازی مادهی ۲۹
۱-۳. مقدمه
۲-۳. اگر پس از ابلاغ کار جدید پیمانکار به تعهد خود برای ارائهی قیمت پیشنهادی عمل نکند چه اتفاقی میافتد؟ منظور از بیدرنگ در مادهی ۲۹ - ج چیست؟
۳-۳. الزام پیمانکار به اجرای کار جدید از چه زمانی آغاز میشود؟ پس از ابلاغ کار یا پس از ابلاغ قیمت؟
۴-۳. تعیین سقف برای تغییرات مقادیر و قیمت ها در پیمان - کنترل گری یا انعطاف پذیری؟
۵-۳. افزایش و کاهش مقادیر به صورت تجمعی محاسبه میشود؟ یا به صورت جداگانه؟
۶-۳. در تعیین سقف تغییرات کدام معیار مهم تر است افزایش مقادیر موجود یا اقلام با قیمت جدید؟
7-۳. آیا مادهی ۲۹ اجازهی تغییرات خارج از چهارچوب قرارداد را میدهد؟
8-۳. اختیارات مهندس مشاور و کارفرما در اعمال تغییرات چقدر است؟ آیا سهم مهندس مشاور و سهم کارفرما قابل تفکیک است؟
۹-۳. اگر برآورد مبلغ اولیهی پیمان نادرست باشد آیا همچنان سقف ۲۵درصد ملاک خواهد بود؟ در صورت لزوم عبور از سقف ۲۵ درصدی چه راهکاری باید اتخاذ نمود؟
۱۰-۳. آیا تأخیر در تحویل زمین میتواند مبنای بازنگری در تعهدات پیمانکار در ارتباط با تغییرات پیمان شود؟
۱۱-۳. اگر کاری در فهرست بهای پایه وجود داشته باشد اما در فهرست بهای منضم به پیمان پیشبینی نشده باشد، آیا کار جدید محسوب میشود؟
۱۲-۳. روش تعیین قیمت برای کارهای جدید بسته به درج یا عدم درج در فهرست بهای منضم به پیمان چیست؟
۱۳-۳. منظور از ضریب بالاسری دقیقاً چیست و کدام مرجع در تعیین آن ملاک عمل است؟
۱۴-۳. آیا ضریب تعدیل به قیمتهای جدید تعلق میگیرد؟
۱۵-۳. در تغییر مقادیر کار چه زمانی ضریب پیشنهادی جزء اعمال میشود و چه زمانی ضریب کل؟
۱۶-۳. محدودیت افزایش یا کاهش مقادیر در سطح ردیف فهرست بها: الزامات یا سوءبرداشت؟
۱۷-۳. کار جدید قیمت جدید در قراردادهای سرجمع به چه صورت است؟
۱۸-۳. آیا به واسطهی کارهای جدید مطابق مادهی ۲۹ تمدید مدت به پیمانکار تعلق میگیرد؟
۱۹-۳. آیا کاهش مقادیر منجر به کاهش مدت زمان پروژه میشود؟
جمع بندی نهایی و نگاه آیندهنگر
مراجع
تصاویر بخشنامهها
تصاویر کتابها
نحوه تهیه کتاب «مادهی ۲۹ شرایط عمومی پیمان رایج؛ تفسیری تطبیقی از مدیریت تغییرات بر پایه اسناد داخلی و بینالمللی»
فرایند تهیه کتاب «مادهی ۲۹ شرایط عمومی پیمان رایج؛ تفسیری تطبیقی از مدیریت تغییرات بر پایه اسناد داخلی و بینالمللی» از تاریخ ۱۲ و ۱۳ شهریورماه ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. علاقهمندان میتوانند برای تهیه این کتاب به بخش انتشارات در سایت مؤسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور مراجعه فرمایند.
این کتاب در دو نسخه متفاوت عرضه میشود:
- نسخه چاپی (با تیراژ محدود): عرضه این نسخه بهصورت محدود بوده و اولویت خرید با اعضای کانون دانش پژوهان مؤسسه ACEMI میباشد.
- نسخه الکترونیکی (از طریق اسپات پلیر): این نسخه برای تمام مخاطبان (اعم از اعضای کانون و عادی) در دسترس خواهد بود.
توصیه میشود به دلیل محدودیت نسخههای چاپی، علاقهمندان به تهیه نسخ چاپی جهت ثبت درخواست خود در اسرع وقت اقدام نمایند.
درباره انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور
انتشارات موسسه مهندسی و مدیریت ساخت علویپور از سال ۱۴۰۲، همزمان با دریافت پروانه نشر توسط دکتر سید محمدرضا علویپور فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. این مجموعه با نظارت مستقیم دکتر علویپور مدرس رسمی انجمن مدیریت ساخت آمریکا (CMAA) و بهرهگیری از پشتوانهای غنی از دانش تخصصی و تجربه میدانی، منابع آموزشی معتبر و کاربردی در حوزه صنعت ساخت را تألیف و منتشر میکند. تلفیق آموزش، پژوهش و مشاوره در بالاترین سطح حرفهای کشور، رویکردی راهبردی است که این انتشارات را به یکی از مراجع قابل استناد در مهندسی و مدیریت ساخت بدل ساخته است.
