اهمیت تدوین قرارداد مناسب در مدیریت موفق پروژه‌ها

شاید بتوان گفت یکی از تاثیرگذارترین عوامل بر شکست یا افزایش زمان و هزینهٔ پروژه‌ها، مدیریت ناصحیح قرارداد است که از همان مرحلهٔ تدوین قرارداد و پیش از شروع پروژه آغاز می‌شود و پیش‌نیاز مدیریت پروژه است. در واقع، اسناد مناسب، دقیق و کامل در قرارداد باعث می‌گردد تا ادعاها، تضاد و البته اختلافات در پروژه کاهش یافته و بتوان پروژه را به شکل مناسب‌تری مدیریت نمود. پس در همین گام ابتدایی باید بدانیم، بدون داشتن یک قرارداد مناسب، حتی بهترین رویه‌های مدیریت پروژه نیز با شکست مواجه شده و این موضوع الزام فراگیری مدیریت قرارداد را برای مدیر پروژه بیش از پیش پررنگ می‌نماید.

1. آیا در وضعیتی که اکثر قراردادهای کشورمان بر اساس نشریهٔ ۴۳۱۱ منعقد می‌گردند، می‌توان فرآیند مدیریت پروژهٔ مناسبی را جاری نمود؟

در جواب به این سوال باید اشاره کنیم که نشریه 4311 به سبب ضعف‌های فراوانی که در بخش‌های مختلف شرایط عمومی آن وجود دارد و ابهاماتی که ایجاد می‌نماید، یکی از اصلی‌ترین موانع برای پیاده‌سازی ساختار مدیریت پروژه مناسب است. این بدان معنی است که با وجود چنین قراردادهایی و در صورتی که توجه ویژه به نحوه تنظیم شرایط خصوصی قراردادهای منعقده بر اساس نشریه 4311 و نحوه تدوین اسناد و مدارک منضم به قرارداد نگردد و تدوین‌کنندگان از تخصص لازم برای بهبود این مبانی برخوردار نباشند، موفقیت این پروژه‌ها حتی با وجود یک ساختار مناسب مدیریت پروژه می‌تواند در معرض خطر باشد.  

2. اما راهکار چیست؟

در پروژه‌های بین‌المللی توصیه می‌گردد تا از فرم‌های قراردادهای بین‌المللی چون FIDIC و AIA و JCT و... استفاده گردد. این موضوع بدان علت است که این فرم‌های قراردادی در طی سالیان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و تا حد ممکن سعی می‌نمایند مشکلات و ریسک‌های پروژه را مدیریت نمایند. شاید بتوان به جرات گفت که عدم استفاده از این مبانی در قراردادها و پیروی از شرایط حال حاضر در کشورمان، حتی با وجود بهینه‌ترین رویه‌ها و استانداردهای مدیریت پروژه، نمی‌تواند مسیر مناسبی را ایجاد نماید. پس این موضوع الزام‌آور است تا با مطالعه انواع ماده‌های قانونی این قراردادهای استاندارد و مطابقت‌سازی آن‌ها با شرایط و محیط قراردادی خودمان سعی در بهبود این روند نموده و مطلع باشیم که چه ریسک‌هایی از لحاظ قراردادی متوجه کارفرما، پیمانکار و پروژه است.

3. چگونه می‌توان به رویه مذکور رسید و نحوه تدوین یک قرارداد مناسب را آموخت؟

نحوه تدوین قرارداد مناسب نه تنها نیاز به دانش حقوقی دارد، بلکه باید به مبانی مدیریت پروژه، برنامه‌ریزی پروژه، مدیریت مالی و هزینه پروژه، آنالیز تاخیرات، مدیریت ادعاء و فرآیندهای مدیریت قرارداد نیز آگاه بود. تمامی این مبانی برای روی تصمیم‌های ما در زمان نگارش قرارداد تاثیر‌گذار بوده و به همین دلیل است که ساختار مدیریت قرارداد و حقوقی با ساختار مدیریت پروژه در موسسه ACEMI تلفیق شده و این مبانی به شکل مناسبی یکپارچه شده‌اند. شما می‌توانید این ساختار را از اینجا مطالعه نمایید.