آیا پروژه های ساخت به استانداردهای متفاوتی نیاز دارند؟

پیچیدگی‌ها و ریسک‌های فراوان پروژه‌های صنعت ساخت باعث پررنگ شدن نقش مدیریت ساخت در  این صنعت در طی سالیان اخیر شده است. یکی از کارکردهای مهم مدیریت ساخت، در مقوله روش­های تحویل پروژه (Project Delivery Systems) است که به کارفرمایانی که اغلب دچار مشکلاتی از جمله کمبود نیروی انسانی متخصص، بودجه، زمان و ... هستند، کمک می­کند تا مناسبترین روش را انتخاب نمایند. چه اینکه تعیین روش تحویل پروژه، علی الخصوص در پروژه­ های بزرگ، آثار و مسئولیت­های بسیاری را بر سازمان تحمیل می­کند.
مدیریت ساخت برای نیل به اهداف خود، از یک شرکت و یا تیمی ساختاریافته از شرکت‌های گوناگون تشکیل می­یابد که با تجمیعِ تخصص در زمینه ساخت، طراحی و مدیریت، به کارفرما کمک می­کند تا بتواند برنامه یا پروژه خود را با موفقیت به پایان رساند.

1. ساختار مدیریت ساخت در اجرای پروژه‌ها

اگرچه مدیریت ساخت دارای روشهای گوناگونی برای اجرا است، اما اغلب این روشها به طور کلی به دو صورت در ساختار پروژه‌ها قرار می‌گیرد که عبارت‌اند از:
الف- مدیر ساخت/کارگزار (CM as Agent): مدیر ساخت به‌عنوان نماینده اصلی کارفرما برای مشاوره یا مدیریت فرآیند، از زمان شروع تا تکمیل پروژه عمل می‌کند.
ب- مدیر ساخت ریسک‌پذیر (CM At Risk): مدیر ساخت قبل از آغاز مراحل ساخت در رابطه‌ با موضوعات مربوط به ساخت، بودجه و برنامه زمانی پروژه، به کارفرما مشاوره می‌دهد و بعد از آغاز مراحل ساخت، به معادل پیمانکار عمومی تبدیل خواهد شد و در ریسک پروژه سهیم خواهد شد.

شکل 1.  ساختار مدیریت ساخت/کارگزار و مدیریت ساخت در ریسک، در پروژه های صنعت ساخت.

وجه تمایز اصلی بین دو صورت ارائه خدمات مدیر ساخت در این است که مدیر ساخت در ریسک (CM At Risk)، به‌عنوان یک روش تحویل پروژه متمایز از سایر روش‌های تحویل است به این دلیل که مدیر ساخت، عملکردی نسبتاً متفاوت در خدمات خود ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، مدیریت ساخت/ کارگزار (CM as Agent) مجموعه‌ای متمایز از خدمات است که می‌تواند برای هر روش تحویل مورد استفاده قرار بگیرد. استفاده از مشاور حرفه‌ای در مدیریت ساخت باعث افزایش اعتماد کارفرما به موفقیت پروژه می‌شود. مدیر ساخت می‌تواند در بسیاری از بخش‌های تخصصی پروژه به کارفرما کمک کند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- مؤثرترین استفاده از منابع مالی موجود؛
- افزایش کنترل دامنه کار؛
- گزینه‌های زمان‌بندی پروژه و برنامه بهینه؛
- بهترین استفاده از تخصص اعضای تیم پروژه؛
- حداکثر اجتناب از تأخیر، تغییرات و ادعا؛
- افزایش کیفیت طراحی و ساخت؛
- انعطاف‌پذیری بهینه در گزینه‌های قراردادی و تدارکاتی.

مدیریت ساخت شامل یک جزء قابل ‌توجه است که اغلب در سیستم‌های تحویل پروژه وجود ندارد. تلاش مدیریت و کنترل جامعی که برای کارفرما در پروژه اعمال می‌شود که از مراحل اولیه برنامه‌ریزی برنامه شروع می‌شود و تا پایان پروژه ادامه می‌یابد. این شامل اعمال و ادغام کنترل‌های جامع پروژه در فرایند طراحی و ساخت است و به‌طورکلی شامل موارد زیر است:
- توسعه یک محدوده نوشتاری قابل‌درک برای همه شرکت‌کنندگان؛
- توسعه معیارهای طراحی کامل برای ارائه به طراح؛
- تضمین کیفیت طراحی در طول فرایند طراحی؛
- در نظرگرفتن مواد، سیستم‌ها و جایگزین‌های فرایند؛
- بررسی قابلیت ساخت؛
- بررسی انطباق کد؛
- مایلستون (Milestone) برآورد هزینه برای اطمینان از مطابقت طراحی با بودجه؛
- تطبیق هزینه‌های ساخت با در دسترس ‌بودن بودجه؛
- اجرای مشخصات ساخت ‌و ساز؛
- اجرای برنامه زمانی مستمر.

به‌طور کلی استفاده از یک مدیر ساخت، نه به معنای  کاهش کنترل کارفرما بر پروژه، بلکه در راستای بهبود تصمیم­گیری­های تخصصی کارفرماست. به عبارت دیگر کارفرما را قادر می‌سازد تا تصمیمات آگاهانه و به‌موقع را در طول چرخه حیات پروژه بگیرد. هنگامی که کارفرما یک پروژه را با استفاده از یک مدیر ساخت اجرا و پیاده‌سازی می‌کند، در واقع خود را توانمند می­سازد تا از مشاوره‌های تخصصی موجود استفاده کند. توصیه‌هایی که تحت‌ تأثیر هرگونه تضاد منافع احتمالی قرار نمی‌گیرد.

- جهت مطالعه بیشتر، فایلی جهت دانلود قرار داده شده است.

جایگاه این مبانی در آموزش‌های مؤسسه    ACEMI

در نقشه راه جامع مؤسسه و در بخش مهارت سخت - استراتژی، ما ابتدا از روش‌های اجرا و تحویل پروژه و یا همان Project Delivery Systems آغاز نمودیم. به همین دلیل نیز در بخش مهارت سخت - کارشناسی، ابتدا PMBOK در سطح 2 و سپس PRINCE2 در سطح 3 و بعد استاندارد CMAA در سطح 4 آموزش داده می‌شود که از یک‌ رویه عمومی به مبانی تخصصی رسیده و سپس در سطح 5، به نحوه اجرای پروژه به روش CM ورود نماییم. این دقیقاً همان فرایند اصولی است که تنها در مؤسسه ACEMI تدوین گردیده است. ازاین‌رو، در مؤسسه ACEMI دوره‌های مختلفی در زمینه معرفی روش‌های اجرای پروژه، روش طرح - مناقصه - ساخت (DBB)، روش طرح و ساخت (DB) و روش مدیریت ساخت CM AT RISK برگزار گردیده است.